падпо́р, ‑у, м.

Спец. Напор вады ў рацэ, канале з прычыны звужэння рэчышча, загароды плацінай і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пахо́джваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Тое, што і пахаджаць. Ля самай вады спаважна паходжвалі фіялетавыя гракі. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Лізе́рф ’тарфяны кар’ер’ (лун., Шатал.). Няясна. Відавочна, аказіяналізм, утвораны з рэзерв ці з рэзервуар (вады).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

коўш, каўша́, мн. каўшы́, каўшо́ў, м.

1. Шырокая круглая пасудзіна з ручкай для чэрпання вадкасці.

Зачэрпнуць вады каўшом.

2. Вялікае металічнае прыстасаванне ў розных механізмах для зачэрпвання, высыпання, разлівання і пад.

Ліцейны к.

К. экскаватара.

|| прым. каўшо́вы, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́варыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што.

1. Здабыць што-н. пры дапамозе кіпячэння, выварвання.

В. соль з марской вады.

2. Варкай давесці да патрэбнай ступені гатоўнасці або пераварыць (у 2 знач.).

В. мяса.

3. Кіпячэннем ачысціць ад чаго-н.

В. бялізну.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

азо́н, -у, м.

Газ з рэзкім пахам, злучэнне трох атамаў кіслароду, ужыв. для ачышчэння паветра, вады, а таксама ў тэхніцы.

|| прым. азо́навы, -ая, -ае.

○

Азонавая дзірка (спец.) — анамальная з’ява — змяншэнне натуральнай для дадзенай шыраты і пары года колькасці азону ў азонавым слоі атмасферы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падагрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; -э́ты; зак., што.

1. Крыху разагрэць.

П. суп.

2. перан. Узбудзіць, узмацніць.

П. настрой, нецярпенне.

|| незак. падаграва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. падагрэ́ў, -рэ́ву, м. (да 1 знач.; спец.) і падаграва́нне, -я, н. (да 1 знач.).

П. вады ў басейне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

страпяну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Страсянуцца, мімаволі ўздрыгнуць ад страху, узрушэння і пад.

С. ад нечаканасці.

Стаіць і не страпянецца (не зварухнецца). Сэрца страпянулася (пачало біцца мацней).

2. Хуткім рухам цела абтрэсціся (разм.).

Сабака страпянуўся ад вады.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэмперату́ра, -ы, ж.

1. Ступень нагрэтасці якога-н. цела, рэчыва; цеплавая характарыстыка.

Т. вады.

Т. паветра.

2. Ступень цеплыні чалавечага цела як паказчык стану здароўя.

Памераць тэмпературу ў дзіцяці.

3. Павышаная цеплыня цела; гарачка (разм.).

У хворага т.

|| прым. тэмперату́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

планкто́н, ‑у, м.

Спец. Сукупнасць найдрабнейшых раслінных і жывёльных арганізмаў, якія жывуць у морах, рэках, азёрах і перамяшчаюцца пераважна сілай цячэння вады. — На станцыі вывучаюцца рыбы і птушкі, вадзяныя расліны, планктон — жывёльны свет тоўшчы вады. В. Вольскі. У моры нават ёсць кіты, якія харчуюцца толькі планктонам. Карпюк.

[Ад грэч. planktós — блукаючы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)