крэн, ‑у, м.
1. Нахіл судна або самалёта набок. Раптам рэзкі ўдар страсянуў корпус судна. Траўлер даў крэп. Матрунёнак.
2. перан. Змяненне напрамку дзейнасці, паварот да іншых мэт, задач і пад. Зрабіць крэн у бок паляпшэння работы культурна-асветных устаноў.
[Ад лац. carina — кіль, днішча.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знос 1, ‑у, м.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. зносіць — знесці (у 1–5 знач.).
знос 2, ‑у, м.
Псаванне ў працэсе дзейнасці, выкарыстання і пад. Знос аўтапакрышак. □ — Нельга дапускаць, каб абсталяванне працавала на знос. Шыцік.
•••
Зносу няма чаму гл. няма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ідыяты́зм, ‑у, м.
1. Псіхічная хвароба, якая праяўляецца ў парушэнні разумовай дзейнасці; ідыятыя.
2. Разм. Неразумнасць, бязглуздасць. Галоўным героем коласаўскіх апавяданняў, у якіх так ці інакш гаворыцца аб заганах сялянскага быту, аб ідыятызме вясковага жыцця, у большасці выпадкаў выступае селянін. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дасягне́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. дасягнуць (у 4 знач.).
2. Станоўчы вынік працы, дзейнасці; здабытак, поспех. [Сухадольскі:] Не ўсякае дасягненне можна адразу ў вытворчасці выкарыстаць. Крапіва. [Горкі] выказаў думку пра неабходнасць выдання часопіса, які паказваў бы дасягненні нашай сацыялістычнай краіны. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыяпазо́н, ‑у, м.
1. Сукупнасць усіх гукаў ад ніжэйшага да вышэйшага, даступная якому‑н. музычнаму інструменту або чалавечаму голасу. Дыяпазон голасу. Дыяпазон спевака.
2. перан. Аб’ём, размер чаго‑н. Дыяпазон інтарэсаў. Дыяпазон ведаў. // Шырыня здольнасцей, размах дзейнасці. Творчы дыяпазон артыста.
[Ад грэч. diá pasōn — праз усе (струны).]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
видII м.
1. (разновидность, тип, подразделение) від, род. ві́ду м.;
вид де́ятельности від дзе́йнасці;
2. биол. від, род. ві́ду м.;
3. грам. трыва́нне, -ння ср.;
соверше́нный вид зако́нчанае трыва́нне;
несоверше́нный вид незако́нчанае трыва́нне.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тэміе́жнік ‘прыгнятальнік’ (Сл. ПЗБ), тэміе́жыті ‘знішчаць, высякаць’ (там жа), ст.-бел. тямяжити ‘прыгнятаць’ (1598 г., ГСБМ). З польск. ciemiężca ‘тс’ з падляшскай фанетыкай і заменай арыгінальнага суфікса на рэгулярны для беларускай мовы суфікс ‑нік са значэннем ‘асоба мужчынскага полу па роду дзейнасці ці па схільнасці да чаго-небудзь’ або ўтвораны непасрэдна ад запазычанага дзеяслова. З польск. ciemiężyć ‘прыгнятаць, прыціскаць’, што да прасл. *temati ‘прыціскаць, душыць’ (Борысь, 80), гл. тамі́ць. ЕСУМ (5, 544) для адпаведнага запазычанага ўкр. темя́жити дапускае сувязь з тімʼя ‘цемя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неабмежава́ны, ‑ая, ‑ае.
Такі, якому не ўласціва абмежаванне ў чым‑н. Неабмежаваная колькасць. Неабмежаваная ўлада. □ Мастацкая літаратура заклікана адлюстроўваць усе сферы дзейнасці чалавека, значыць, і выяўленчыя сродкі яе практычна неабмежаваныя. Юрэвіч. [Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя] стварыла ўсе ўмовы для неабмежаванага росквіту творчых сіл і магчымасцей чалавека. Шматаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перагі́бшчык, ‑а, м.
Разм. Той хто дапускае ў сваёй дзейнасці перагібы (у 2 знач.). — Перагібшчыкі, скупыя на добрае слова, давялі чалавека, яго сям’ю да адчайнага становішча. Лобан. [Сымон:] — Хачу ў адным са сваіх літаратурных герояў паказаць перагібшчыка. Як вядома, яны нямала нарабілі бяды... Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кантро́ль, ‑ю, м.
1. Праверка дзейнасці каго‑, чаго‑н.; назіранне з мэтай праверкі. Устанавіць кантроль за якасцю прадукцыі. Камітэт народнага кантролю.
2. Установа або арганізацыя, якая кантралюе чыю‑н. дзейнасць. Дзяржаўны кантроль. Працаваць у кантролі.
3. зб. Кантралёры. Кантроль правярае білеты. Сташэўскі.
[Фр. controle.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)