калыха́ць, -лышу́, -лы́шаш, -лы́ша; -лышы́; незак.
1. каго-што. Злёгку мерна рухаць зверху ўніз ці з боку ў бок; гайдаць, хістаць.
Вецер калыхаў галінку.
Вагон калыхала (безас.) на паваротах.
2. каго (што). Гайдаючы калыску, спяваючы калыханку, усыпляць (дзіця).
К. дзіця.
3. чым. Рабіць чым-н. павольныя, мерныя рухі.
К. нагой.
|| аднакр. калыхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. калыха́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адкі́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
1. Адхіліцца, адваліцца назад тулавам.
А. на спінку крэсла.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раптоўна адчыніцца, адпасці, адсунуцца ў бок.
Адкінуліся дзверцы.
Адкінуліся шторы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вярнуцца зноў, аднавіцца (пра хваробу).
Адкінулася гарачка.
4. перан. Перастаць цікавіцца, аддаліцца, адвярнуцца.
Адкінуліся кавалеры, засталася адна.
|| незак. адкі́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ракіро́ўка, -і, ДМ -ро́ўцы, мн. -і, -ро́вак, ж.
1. У шахматнай гульні: адначасовы ход каралём і ладдзёй, пры якім кароль перастаўляецца цераз адно поле ў бок ладдзі, а ладдзю пераносяць цераз караля і ставяць побач з ім.
Зрабіць ракіроўку.
2. Перастаноўка сіл, замена ў чым-н. з мэтай умацавання пазіцый.
Р. кадраў.
У футбольнай камандзе адбылася р.
|| прым. ракіро́вачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хіста́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. каго-што. Ківаць з боку ў бок.
Вецер хістае яліны.
2. чым. Рабіць хістальныя рухі чым-н.
Х. слуп.
3. перан., што. Рабіць няўстойлівым, падрываць.
Гэта хістала яго аўтарытэт.
|| аднакр. хісну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. хіста́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
|| прым. хіста́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
павярну́цца сов.
1. в разн. знач. поверну́ться; (повернуть голову; туловище в какую-л. сторону — ещё) оберну́ться;
п. з бо́ку на бок — поверну́ться с бо́ку на́ бок;
п. ўле́ва — поверну́ться вле́во;
~ні́ся ў мой бок — поверни́сь (оберни́сь) в мою́ сто́рону;
спра́ва ~ну́лася зусі́м іна́чай — де́ло поверну́лось (оберну́лось) совсе́м и́на́че;
прыйшо́ў, павярну́ўся і пайшо́ў — пришёл, поверну́лся и ушёл;
тут няма́ дзе п. — здесь не́где поверну́ться;
2. (принять наклонное положение) наклони́ться, склони́ться;
слупо́к ~ну́ўся набо́к — сто́лбик наклони́лся (склони́лся) на́бок
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
му́сібыць, пабочн.
Разм. Відаць. [Бабка:] — Усе туды ходзяць, а .. [Лабановіч] не. Мусібыць, каля вас яму мілей. Колас. [К. Чорны] хутка нахіліўся да суседзяў па другі бок стала і нешта заўважыў, мусібыць смешнае, бо яны зарагаталі. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крывабо́кі, ‑ая, ‑ае.
Са скрыўленым бокам або бакамі. [Арцём] крывабокі, пашкоджана шыя, жыве бабылём у маленькай хацінцы. Навуменка. // Нахілены, пакошаны на адзін бок. Крывабокая, абточаная ўся шашалем шафа стаяла адцягненая ад сцяны. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэрыва́цыя, ‑і, ж.
Спец.
1. Адвод вады ад галоўнага рэчышча ракі ў бок па канапу.
2. Бакавое адхіленне снарадаў і куль наразной зброі пры палёце.
3. Стварэнне новых слоў ад слова-асновы.
[Ад лац. derivatio — адвядзенне, адхіленне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радыёантэ́на, ‑ы, ж.
Тое, што і антэна. Федзя саступіў з лыжні і павярнуў насы сваіх бегавых у бок паселішча, што купчастым верхавіннем дрэў і вострымі тычкамі радыёантэн віднелася з-за ўзгорка. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шлю́ха, ‑і, ДМ шлюсе, ж.
Разм. зневаж. Жанчына, якая вядзе амаральнае, распуснае жыццё; распусніца. Тады з кута па сходзе хлестанулі брудныя і брыдкія словы ў бок да Галіны. — Шлюха ты! Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)