Перака́за ’перашкода, замінка, цяжкасць’ (Гарб., Нас.), перака́зіць ’сапсаваць; перашкодзіць’ (Нас.). Да ка́зіць ’псаваць, шкодзіць’ (гл.), магчыма, пад уплывам польск. przekaza ’перашкода’, przekazić ’перашкодзіць; перапыніць (пры размове)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мудрёность дзі́ўнасць, -ці ж.; незразуме́ласць, -ці ж.; мудраге́лістасць, -ці ж.; ця́жкасць, -ці ж.; склада́насць, -ці ж.; см. мудрёный;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тя́гость ж. цяжа́р, -ру м.; ця́жкасць, -ці ж.;

◊

быть в тя́гость (кому-л.) быць цяжа́рам (для каго-небудзь);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тяжелове́сность

1. цяжкава́гавасць, -ці ж., цяжкава́жнасць, -ці ж.;

2. перен. ця́жкасць, -ці ж., цяжкава́жнасць, -ці ж.; нязгра́бнасць, -ці ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цяжар, цяжкасць, вага, груз, паклажа / нясуць на сабе: ноша

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

затрудне́ние ср. (трудность) ця́жкасць, -ці ж.; (препятствие) перашко́да, -ды ж.; (помеха) замі́нка, -кі ж.; (задержка) затры́мка, -кі ж.;

затрудне́ние дыха́ния ця́жкасць дыха́ння;

◊

быть в затрудне́нии быць у ця́жкім стано́вішчы;

встре́тить затрудне́ния сустрэ́ць ця́жкасці;

вы́йти из затрудне́ния вы́йсці з ця́жкага стано́вішча;

поста́вить в затрудне́ние паста́віць у ця́жкае стано́вішча;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стесне́ние ср.

1. (действие) абмежава́нне, -ння ср.; см. стесни́ть​ 2;

незако́нное стесне́ние кого́-л. в права́х незако́ннае абмежава́нне каго́-не́будзь у права́х;

2. (затруднительность дыхания) ця́жкасць, -ці ж.;

стесне́ние в груди́ ця́жкасць у грудзя́х;

3. (нерешительность) сарамлі́васць, -ці ж., баязлі́васць, -ці ж.; со́рам, -му м.;

◊

без вся́кого стесне́ния без уся́кага со́раму;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тарапа́та ’гора, бяда’ (Сцяшк. Сл.), тарапа́ты ’клопат, турботы’ (беласт., Сл. ПЗБ), ст.-бел. тарапата ’клопат, цяжкасць’ (1606 г., КГС). Параўн. польск. tarapata ’шум, грукат; клопат, турботы’, ’трашчотка’, якое лічыцца крыніцай запазычання (Булыка, Лекс. запазыч., 137), далей выводзяць з ням. Strapanze ’цяжкая праца, клопат’ (Брукнер, 565; ЕСУМ, 5, 520), што няпэўна. Звязваюць таксама з польск. trapacić, trapacować ’мучыць, гнясці, непакоіць’, што з іт. strapazzo, strapazzare ’мука, мучыць’ (Брукнер, 575).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

стесни́тельность

1. ця́жкасць, -ці ж.; невыго́днасць, -ці ж., абмежава́льнасць, -ці ж.; см. стесни́тельный​ 1;

2. (застенчивость) сарамлі́васць, -ці ж., нясме́ласць, -ці ж.;

изли́шняя стесни́тельность залі́шняя сарамлі́васць (нясме́ласць);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

упе́рціся, упру́ся, упрэ́шся, упрэ́цца; упро́мся, упраце́ся, упру́цца; упёрся, упе́рлася; упры́ся; зак.

1. чым у што. Уперці канец якога-н. прадмета для апоры, супраціўлення, адштурхвання.

У. рукамі ў сцяну.

У. вяслом у дно.

2. у каго-што. У час руху наткнуцца на каго-, што-н., выявіць якую-н. перашкоду.

Мы ехалі, ехалі і ўпёрліся ў плот.

Справа ўпёрлася ў непрадбачаную цяжкасць (перан.).

3. перан., на чым і без дап. Упарта не згадзіцца з чым-н., на што-н.; занаравіцца (пра жывёл).

Упёрся на сваім.

Конь упёрся і ні з месца.

4. З цяжкасцю або без дазволу ўвайсці куды-н.; улезці ў што-н. (разм.).

Упёрся ў хату з бруднымі нагамі.

Уперліся ў багну.

|| незак. упіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 1—3 знач.).

|| наз. упо́р, -у, м. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)