смець, сме́ю, сме́еш, сме́е; незак., з інф.
1. Адважвацца, мець смеласць для чаго-н.
Не с. спрачацца.
2. Мець права на што-н.
Ніхто не смее парушаць закон.
◊
Не смей(це) (разм.) — строгая забарона што-н. рабіць.
|| зак. пасме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бесстра́шие ср. бясстра́шнасць, -ці ж., адва́жнасць, -ці ж., сме́ласць, -ці ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кура́жыцца ’важнічаць, трымацца фанабэрыста’ (ТСБМ). З рус. куражиться, якое ад кураж (< франц. courage ’смеласць’) (гл. Шанскі, 2, 8, 450–451).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рашы́цца, рашу́ся, рэ́шышся, рэ́шыцца; зак.
1. на што і з інф. Знайшоўшы ў сабе сілы, смеласць, адважыцца на што-н.
Р. на далёкую паездку.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Атрымаць тое ці іншае рашэнне.
Ураўненне не рашылася.
3. Страціць што-н. (разм.).
Мы ўсяго рашыліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
брава́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Паказная легкадумная смеласць. Купалаўскі рамантызм гераічны. Няма ў ім меланхалічнай расслабленасці, чуллівай ідэалізацыі «даўніны», а тым больш, таннай бравады. Бярозкін.
[Фр. bravade.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знахо́длівасць, ‑і, ж.
Уласцівасць знаходлівага; здагадлівасць. Людзі наперабой хваліліся сваім спрытам, адвагай, знаходлівасцю. Асіпенка. Трэба было самому дадумвацца, праяўляць смеласць і знаходлівасць, быць наватарам. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарачы́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак., каго-што.
Узбуджаць, запаляць, прыводзяць у азарт. Васіль як бы чуў дзедава навучанне, якое яшчэ больш гарачыла, падбівала на смеласць: «Не папускайся!» Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рашу́часць, ‑сці, ж.
Смеласць, гатоўнасць прыняць і ажыццявіць сваё рашэнне. Сышоўшы на перон, Рыта разгубілася. Рашучасць пакінула яе. Навуменка. Смуглявы твар камандзіра злучэння выказваў мужнасць і рашучасць. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыго́дніцтва, ‑а, н.
1. Прыгодніцкая тэматыка. Прыгодніцтву ў творах для дзяцей наогул не шанцуе. «Полымя».
2. зб. Прыгоды. [Лясніцкі:] — Найлепшая кандыдатура для такой справы. Смеласць, кемлівасць, любоў да прыгодніцтва. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Звага́ ’спрыт, спраўнасць’ (Нас.) Рус. смал. зва́га ’павага’, укр. зва́га ’рашучасць, смеласць’. Як і адвага (гл.), павага, увага да кораня вага (гл.) з прэфіксам з‑, хутчэй назоўнік на базе прэфіксальнага дзеяслова зважаць ’звяртаць увагу’ з чаргаваннем зычнага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)