на-гара́, прысл.
У шахцёраў — наверх, на паверхню зямлі. І скарб свой са штолень глыбокіх падаў Салігорск на-гара. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закліна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. каго (што). Настойліва прасіць, маліць аб чым-н.
З. памяццю бацькоў.
2. каго-што. У прымхлівых людзей: падпарадкоўваць сабе сілай магічных слоў, малітваў.
З. змей.
З. скарб.
|| наз. закліна́нне, -я, н. (да 2 знач.).
|| прым. закліна́льны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тэза́ўрус ‘поўны тлумачальны слоўнік’ (ТСБМ), ст.-бел. тезаврусъ ‘тс’: в книгахъ тезаврусъ, то есть скарбом называють (1595 г., ГСБМ). Запазычана з лац. thesaurus, зафіксаванага ў лацінскамоўных тэкстах ВКЛ як ‘скарб, каштоўнасць, маёмасць’ (Жлутка, 335) з с.-грэч. θησαυρος ‘скарб, каштоўнасць, сховішча’. Значэнне ‘кніга, слоўнік’, відаць, пераноснае ад ‘тое, што запісана, улічана’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дыяме́нт, ‑а, М ‑нце, м.
1. (часцей у паэт. мове). Алмаз, брыльянт. То не скарб дарагі над зямлёй — То праменняў блішчаць, дыяменты. Бядуля.
2. Від дробнага шрыфту.
[Фр. diamant.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пажы́так ’дробны скарб, хатнія рэчы; здабыча, пажыва’ (ТСБМ, Нас., Бяльк., Шат.), пожы́ток ’узятак’ (Ніканчук, Лексика Полесья). З польск. pożỳtek ’карысць, выгада’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сацава́ць ’шанаваць, паважаць’ (дзятл., Сл. рэг. лекс.). З польск. szacować ’цаніць, ацэньваць’, ’паважаць’; польск. з ням. schätzen < Schatz ’скарб’, гл. Брукнер, 538.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закліна́ць несов., в разн. знач. заклина́ть;
з. скарб — заклина́ть клад;
~на́ю цябе́, скажы́ пра́ўду — заклина́ю тебя́, скажи́ пра́вду
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пажы́так, -тку м.
1. при́быль ж., по́льза ж., вы́года ж.;
2. только мн. пожи́тки, скарб;
3. перен. пи́ща ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазапіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Заперці, зачыніць усё, многае. Паліцэйскія пазапіралі дзверы ў склады, дзе застаўся мізэрны скарб. Мікуліч.
2. Зачыніць усіх, многіх на замок, засаўку і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пажы́ткі, ‑аў; адз. пажытак, ‑тку, м.
Дробны скарб, хатнія рэчы. Нескладаныя дзедавы пажыткі ўжо ляжалі на нарах. Колас. Язэп забіў у хаце вокны, скінуў пажытак на воз і пераехаў у мястэчка. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)