распаўсю́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., што.
1. Пашырыць сферу дзеяння на каго-, што-н.
Р. інавацыйны вопыт.
2. Зрабіць што-н. вядомым, даступным многім.
Р. вучэнне.
3. Раздаць, прадаць многім.
Р. латарэйныя білеты.
|| незак. распаўсю́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. распаўсю́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разда́тьII сов. (расширить сапоги на колодке) разда́ць, разбі́ць, расцягну́ць; (расширить платье) расшы́рыць, пашы́рыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паздава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць; зак.
1. каго-што. Здаць, перадаць куды-н., каму-н. усё, многае ці ўсіх, многіх.
П. кнігі ў бібліятэку.
2. што. Здаць у часовае карыстанне ўсё, многае.
П. кватэры кватарантам.
3. што. Раздаць усе карты ў гульні.
4. што. Здаць іспыты.
П. экзамены.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разбаза́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
Разм. Легкадумна, не па-гаспадарску распрадаць, раздаць што‑н. Казалі, што .. [пан] прайграў у карты, разбазарыў сваю зямлю, і ад вялікага маёнтка застаўся ціхі, недагледжаны хутар. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перазда́ць, -да́м, -дасі, -да́сць; -дадзім, -дасце́, -даду́ць; -да́й; -да́дзены; зак., што.
1. Здаць, перадаць у карыстанне што-н. нанава, на іншых умовах.
П. зямлю ў арэнду.
П. пакой.
2. Здаць, раздаць зноў, паўторна (карты).
3. Здаць экзамен, залік паўторна (разм.).
П. фізіку на чацвёрку.
|| незак. пераздава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць; -дава́й.
|| наз. перазда́ча, -ы, ж.
Дапусціць да пераздачы экзаменаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прада́ць, ‑дам, ‑дасі, ‑дасць; ‑дадзім, ‑дасце, ‑дадуць; пр. прадаў, ‑дала, ‑дало; заг. прадай; зак., каго-што.
1. Аддаць за пэўную плату. [Гарасім] хацеў прадаць зямлю, а грошы раздаць бедным. Чарнышэвіч.
2. Выдаць каго‑н., здрадзіць каму‑, чаму‑н. Не прадам свой народ я ніколі, Беларусь у баях адстаю. Астрэйка. [Ткачук:] — І знаеш, думаў я, думаў і надумаўся схадзіць усё ж уначы да Мароза. Няўжо, думаю, ён прадасць мяне? Быкаў.
•••
Спаць як пшаніцу прадаўшы гл. спаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перазда́ць, ‑здам, ‑здасі, ‑здасць; ‑здадзім, ‑здасца, ‑здадуць; зак., што.
1. Здаць у карыстанне што‑н. нанава, на іншых умовах або каму‑н. другому. Пераздаць зямлю ў арэнду. Пераздаць пакой.
2. Разм. Здаць экзамен, залік паўторна, яшчэ раз. А мне ўспамінаецца, як некалі Барыс усё скардзіўся, што яму цяжка даецца матэматыка. Я ж казаў, што невялікая бяда і пераздаць адзін прадмет і ні ў якім выпадку не трэба кідаць вучобу ў машынабудаўнічым тэхнікуме. Мыслівец.
3. Здаць, раздаць нанава (карты).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распаўсю́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
1. Пашырыць сферу дзеяння на каго‑, што‑н. Маркс і Энгельс пераадолелі ідэалізм і метафізіку розных філасофскіх плыняў, злучылі матэрыялізм з дыялектыкай, распаўсюдзілі яго палажэнні на пазнанне грамадскіх працэсаў. «Звязда». Грамада распаўсюдзіла свой уплыў на тысячы беларускіх вёсак. «Полымя». // Перанесці, разнесці (заразу). // Зрабіць што‑н. вядомым, даступным многім. Распаўсюдзіць чутку. Распаўсюдзіць ілжывыя звесткі.
2. Раздаць, прадаць многім. Распаўсюдзіць латарэйныя білеты. □ Літаральна праз два тыдні пасля крывавых падзей 1905 года ў Пецярбургу таварыства распаўсюдзіла рэвалюцыйныя пракламацыі. «ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паздава́ць, ‑здаю, ‑здаеш, ‑здае; ‑здаём, ‑здаяце, ‑здаюць; зак., каго-што.
1. Аддаць, здаць, перадаць куды‑н., каму‑н. усё, многае. Пазнаваць збожжа дзяржаве. Паздаваць кнігі ў бібліятэку. □ Па загаду цара Ўсіх здаровых і дужых Ад малых да старых Паздавалі ў салдаты. Глебка. Тут жа.. адпускалася поўная норма [малака] тым калгаснікам, што паздавалі свае каровы ў калгас. Колас.
2. Здаць у часовае карыстанне ўсё, многае. Паздаваць кватэры кватарантам.
3. Здаць, раздаць усе карты ў гульні.
4. Здаць усе іспыты. Мы, выпускнікі, пасля таго, як паздавалі экзамены, адчулі сябе вольнымі казакамі. Сабаленка.
5. Спыніць супраціўленне ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здаць, здам, здасі́ здасць; здадзім, здасце́, здаду́ць; здаў, здала́, -ло́; здай; зда́дзены; зак.
1. каго-што. Перадаць каму-н. (пра наяўнае, выкананае, даручанае).
З. рэчы ў багаж.
З. дакументы ў архіў.
З. дзяжурства.
З. хлеб дзяржаве.
З. манаграфію ў друк.
З. затрыманага ў міліцыю.
2. што. Аддаць у наём.
З. пакой кватарантам.
З. зямлю ў арэнду.
3. што. Уступіць, аддаць непрыяцелю (у выніку няўдачнага бою ці без бою).
З. горад.
З. пазіцыі (таксама перан.).
4. што. Аслабіць, зменшыць, не справіўшыся.
З. тэмп работы.
5. што. Раздаць у гульні (карты).
6. што. Вытрымаць іспыты на веды, уменне.
З. залік.
З. нормы па бегу.
7. Стаць слабейшым, цішэйшым, горшым (разм.).
Пад вясну мароз здаў.
Сэрца здало.
Машына здала.
|| незак. здава́ць, здаю́, здае́ш, здае́; здаём, здаяце́, здаю́ць; здава́й.
|| наз. зда́ча, -ы, ж. (да 1—3, 5 і 6 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)