дэантало́гія, ‑і, ж.

1. Прафесіянальная этыка медыцынскіх работнікаў, прынцыпы іх паводзін, накіраваныя на максімальнае павышэнне карыснасці лячэння.

2. Раздзел этыкі, у якім разглядаюцца праблемы абавязку і абавязковага.

[Ад грэч. déon, déontos — патрэбнае, належнае і logos — вучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гістарыягра́фія, ‑і, ж.

1. Навука аб развіцці і ўзбагачэнні ведаў па гісторыі чалавечага грамадства, а таксама гістарычныя крыніцы.

2. Гістарычная бібліяграфія.

3. Гісторыя вывучэння якой‑н. праблемы. Гістарыяграфія савецкага перыяду.

[Ад грэч. historia — гісторыя + grapho — пішу.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аб’ядна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Утварыць адно цэлае з асобных частак, адзінак. Аб’яднаць два прадпрыемствы ў адно.

2. Згуртаваць, дасягнуць аднадушнасці. Аб’яднаць намаганні для вырашэння важнай навуковай праблемы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кардына́льны, ‑ая, ‑ае.

Галоўны, важны, самы істотны. Кардынальнае пытанне. Кардынальныя праблемы. Кардынальныя змены. □ На вопыце палітычнай барацьбы працоўныя пераконваліся, што кардынальнае вырашэнне нацыянальнага пытання можа даць толькі перамога сацыялістычнай рэвалюцыі. «Полымя».

[Ад лац. cardinalis — галоўны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вя́пла ’разява, расцяпа’. Запазычанне з літ. vė́pla ’тс’. Урбуціс, Baltistica, 5 (1), 1969, 53; Непакупны, Праблемы філал., 92.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тарарычка ’бразготка, бубен’ (у камедыйных творах XVII- XVIII стст., Праблемы філал., 12; Ст.-бел. лексікон). Ад гукапераймальнага тарара, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Намацём ’вобмацкам’ (Клім.). Да мацаць (гл.); безпадстаўна гэта слова лічыць балтызмам Лаўчутэ, гл. Праблемы этничной истории балтов. Тезисы межресп. конференции. Рига, 1985, 185.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Му́жнасць ’рыса характару, у якой спалучаюцца храбрасць, рашучасць, вытрымка’ (ТСБМ), укр. му́жність ’тс’. Ст.-бел. мужность ’тс’. Уласна ст.-бел. (Анічэнка, Праблемы філал., 10). Да муж > му́жны (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Атру́та. Рус. дыял. отру́та, атру́та, укр. отру́та ’тс’. Рускае дыялектнае, відаць, з беларускай, украінскай. Ст.-бел. отрута (Анічэнка, Праблемы філал., 11). Утворана як аддзеяслоўны бязафіксны назоўнік ад дзеяслова атруціць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сеча старое ‘бой, бітва’ (ТСБМ, Ласт.), ‘разаніна’ (Некр. і Байк.), ст.-бел. сѣча: вчинили бой и сѣчу великую ‘бой ваенных атрадаў, узброеных мячамі’ (Праблемы філал., 135). Ад *sekti, гл. сячы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)