Verbum

мітусі́цца, -тушу́ся, -ту́сішся, -ту́сіцца; -ту́сімся, -ту́сіцеся, -ту́сяцца; незак.

1. Хутка і без перапынку перамяшчацца ў розных напрамках.

Мітусяцца людзі на вакзале.

Думкі мітусяцца (перан.).

2. Увіхацца, хутка рабіць што-н.

М. каля печы.

3. Мільгацець перад вачамі.

Літары мітусяцца.

паўзці́, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; по́ўз, паўзла́, -ло́; -зі́; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перамяшчацца па паверхні ўсім целам (пра паўзуноў) ці на ножках (пра насякомых).

Жук паўзе.

Павук паўзе па сцяне.

Туман паўзе па нізіне (перан.).

2. Пра чалавека: перамяшчацца, прыпадаючы тулавам да паверхні і перабіраючы па ёй рукамі і нагамі.

Байцы паўзлі на жыватах.

Дзіця паўзе па падлозе.

3. Ісці, перамяшчацца вельмі павольна (разм.).

Цягнік паўзе.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расці, прылягаючы да паверхні, чапляючыся за яе.

Па ствале дрэва поўз плюшч.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Апаўзаць, асыпацца.

Грунт паўзе.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра паўвадкую масу: цячы, выцякаць адкуль-н. (разм.).

Цеста паўзе з дзяжы.

7. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Распаўсюджвацца, перадавацца (разм.).

Чуткі паўзлі ва ўсе бакі.

со́вацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

1. гл. сунуцца¹.

2. Хадзіць з месца на месца, звычайна без справы; мітусіцца (разм.).

С. з хаты ў хату.

С. з кутка ў куток.

3. Перамяшчацца куды-н.

Лодка соваецца па вадзе.

|| наз. со́ванне, -я, н.

бе́гчы, бягу́, бяжы́ш, бяжы́ць; бяжы́м, бежыце́, бягу́ць; бег, -гла; бяжы́; незак.

1. Хутка рухацца, перамяшчацца, рэзка адштурхоўваючыся ад зямлі нагамі.

Б. па вуліцы.

Б. трушком.

2. перан. Імкліва перамяшчацца ў якім-н. напрамку, несупынна цячы патокам.

Кроў бяжыць па жылах.

3. перан. Праходзіць, працякаць (пра час, жыццё).

Бягуць гады.

4. Ратавацца ўцёкамі.

Б. з палону.

5. Пашырацца, даносіцца, далятаць, распаўсюджвацца (пра чуткі, звесткі).

Добрая вестка ляжыць, а дрэнная па дарозе бяжыць (прыказка).

◊

Бегма (бягом) бегчы (разм.) — вельмі спяшацца; не ісці, а бегчы.

Бегчы без аглядкі (разм.) — вельмі хутка бегчы.

Бегчы (ісці) куды вочы глядзяць (разм.) — без пэўнага кірунку, не выбіраючы шляху.

ляту́н, летуна́, мн. летуны́, летуно́ў, м. (разм.).

1. Той, хто лятае.

2. Той, хто здольны хутка перамяшчацца, імчацца, скакаць.

Не конь, а л.

3. перан. Той, хто часта мяняе месца працы ў сувязі з асабістай выгадай.

|| ж. ляту́ха, -і, ДМ -ту́се, мн. -і, -ту́х.

заплята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. гл. заплесціся¹.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра ногі: з цяжкасцю рухацца, з цяжкасцю перамяшчацца.

Ногі заплятаюцца ад стомленасці.

3. Пра язык: ледзь варушыцца (ужыв. як абазначэнне невыразнай, блытанай гаворкі).

Ад хвалявання ў яе пачаў з. язык.

со́ўгацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).

1. Хадзіць туды-сюды.

С. па вуліцы без справы.

2. Марудна, з цяжкасцю хадзіць.

Бабуля ледзь соўгаецца.

3. Перамяшчацца, рухацца.

Колца соўгаецца па дроце.

|| аднакр. саўгану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся (да 3 знач.).

|| наз. со́ўганне, -я, н.