ссы́паць, -плю, -плеш, -пле; ссып; -паны; зак., што.
1. Насыпаць або ўсыпаць куды-н.
С. бульбу ў склеп.
2. Скінуць уніз, прымусіць упасці (што-н. дробнае, сыпкае).
С. зерне з бункера ў машыну.
|| незак. ссыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. ссыпа́нне, -я, н. і ссы́пка, -і, ДМ -пцы, ж.
|| прым. ссыпны́, -а́я, -о́е.
С. пункт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разгра́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак., што.
Грабячы, расцягнуць, раскрасці. [Нявідны:] — Пазганялі нас паны сваім войскам з нашай кроўнай зямлі, папалілі нашы хаты, разбурылі нашы гарапашніцкія двары, разграбілі наш набытак. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слугава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; незак.
Тое, што і прыслужваць. А паны сабе балююць, П’юць заморскае віно, — Для іх робіцца яно, — І ім лёкаі слугуюць, Як тут водзіцца даўно. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насы́паць, -плю, -плеш, -пле; насы́п; -паны; зак.
1. што і чаго. Сыплючы, пакрыць паверхню чаго-н.; нацерушыць, рассыпаць.
Н. пяску на дарожку.
2. што і чаго. Напоўніць што-н. чым-н. сыпкім.
Н. мех аўса.
3. што. Зрабіць, пабудаваць насып з якога-н. сыпкага матэрыялу.
Н. курган.
|| незак. насыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. насы́пка, -і, ДМ -пцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уверадзі́цца, увораджуся, увярэдзішся, увярэдзіцца; зак.
Разм. Стаміцца, змарыцца. [Гараська:] — Калі засеяць тую зямлю — увярэдзішся жаць. Алешка. / у іран. ужыв. [Уладзік:] — А што табе ці мне пашкодзіць і прайсціся? Падумаеш, паны, увярэдзімся! Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зару́чка, ‑і, ДМ ‑чцы, ж.
Разм. Магчымасць атрымаць дапамогу, садзеянне; падтрымка, апека. — Ды гэта так! — Міхал уздыхае: — Але заручкі ён не мае. Яго паны не падтрымаюць, Бо на прымеце іншых маюць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засы́паць, -плю, -плеш, -пле; -сы́п; -паны; зак.
1. што. Запоўніць даверху чым-н. сыпкім.
З. роў.
2. каго-што. Пакрыць слоем чаго-н. сыпкага.
З. стол мукой.
З. пытаннямі (перан.).
3. што і чаго. Насыпаць, усыпаць куды-н. у якой-н. колькасці.
|| незак. засыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. засыпа́нне, -я, н. і засы́пка, -і, ДМ -пцы, ж. (у 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассы́паць, -плю, -плеш, -пле; -паны; зак.
1. што. Высыпаць, раскідаць, рассеяць па паверхні.
Р. вішні.
Р. грыбы.
2. што. Насыпаючы, размеркаваць, размясціць.
Р. бульбу ў два мяхі.
3. перан., каго-што. Размясціць уроскідку на якой-н. прасторы.
Р. роту ўздоўж дарогі.
|| незак. рассыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. рассыпа́нне, -я, н. і рассы́пка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 2 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Апано́ўка ’скаварада, патэльня’ (Сцяшк., Сцяц.), апано́ў (слуц., Карскі, Мат., IV, 8). Ст.-рус. паны, пановъ, панъвъ ’тс’ паница, опаница, панъвица ’чаша, блюда’, ст.-слав. паница чаша’, укр. пановка, панівка, панва, панова ’скаварада’, чэш. panev, польск. panwia, луж. panoj, panej ’тс’. Старажытнае запазычанне з ст.-в.-ням. pfanna, лац. panna, гл. Кіпарскі, Gemeinslav., 153. Беларуская суфіксацыя ‑к‑a і прыстаўное а‑. Супрун, Веснік БДУ, 1971, 3, 73.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
юрлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Пажадлівы, поўны юру. Паны ўсе на адзін твар: гультаяватыя, фанабэрыстыя, .. разбэшчаныя, юрлівыя. Навуменка. // Які выражае юр. Сулкоўскі зірнуў на .. [Алёну] ласа, як кот на смятану, і твар яго расплыўся ў юрлівай усмешцы. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)