узо́р, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Малюнак, у якім спалучаюцца ў пэўным парадку лініі, колеры, фігуры і пад.

У. тканіны.

Маляўнічы ў.

Ледзяны ў. на акне (перан.).

2. чаго і без дап. Паказальны або пробны выраб.

Узоры тканіны.

У. паперы.

3. чаго і без дап. Паказальны прыклад чаго-н., што-н. дасканалае, вартае пераймання.

У. мужнасці.

У. працавітасці.

4. Спосаб канструкцыі, від, форма.

Вінтоўка новага ўзору.

|| прым. узо́рны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паказа́льнасць ж. показа́тельность; знамена́тельность; примеча́тельность; см. паказа́льны 1

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

опо́рно-показа́тельный апо́рна-паказа́льны;

опо́рно-показа́тельное хозя́йство апо́рна-паказа́льная гаспада́рка.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

баро́метр, ‑а, м.

Прылада для вымярэння атмасфернага ціску. // перан. Тое, што з’яўляецца паказчыкам змен у чым‑н. Проза [Шамякіна] — своеасаблівы літаратурны барометр, дакладны паказальны тых змен.., што адбываюцца вакол нас. «Полымя».

[Ад грэч. báros — цяжар і metron — мера.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эмацыяна́льнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан эмацыянальнага. Эмацыянальнасць музыкі. □ [Яўгенія Васільеўна], па сутнасці, дала паказальны ўрок літаратуры перад нябачнымі вучнямі, паказала, якім духоўным багаццем і эмацыянальнасцю павінен валодаць той, хто выбраў сабе педагагічную ніву. Хадановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

знамена́тельный

1. знамяна́льны; паказа́льны; характэ́рны;

2. грам. знамяна́льны;

знамена́тельные ча́сти ре́чи знамяна́льныя часці́ны мо́вы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

указа́тельный паказа́льны; указа́льны;

указа́тельная стре́лка паказа́льная стрэ́лка;

указа́тельный па́лец указа́льны па́лец;

указа́тельное местоиме́ние грам. указа́льны займе́ннік.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

узо́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які можа служыць прыкладам для іншых; дасканалы, паказальны. Узорны парадак. Узорная школа. □ — Дзякуй, дачка, за ўзорную службу, — па-бацькоўску павіншаваў .. [Кацю] генерал. Алешка. Куды ні зірні: на кухню, дзе рыхтуецца корм жывёле, у кароўнік, у цялятнік — усюды ўзорная чыстата і парадак. «Беларусь».

2. Разм. Тое, што і узорысты. Жалеза з узорным ліццём Абнесла тут ліпы і клёны. Калачынскі. Узорную лістоту ясеня суха трос вецер. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сімптаматы́чны, ‑ая, ‑ае.

1. У медыцыне — які накіраваны па ліквідацыю асобных сімптомаў хваробы, але не вылечвае захворвання поўнасцю. Сімптаматычнае лячэнне.

2. Кніжн. Які з’яўляецца сімптомам (у 2 знач.) чаго‑н.; паказальны ў якіх‑н. адносінах. Зварот да, рэальных жыццёвых фактаў быў з’явай глыбока сімптаматычнай і заканамернай. «Полымя». Багдановіч звяртаў увагу на дзве сімптаматычныя з’явы — на сувязь першых спроб усіх паэтаў, разбуджаных 1905 годам, з традыцыямі Багушэвіча і на працэс нараджэння адметных паэтычных індывідуальнасцей. Лойка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

примеча́тельный (заслуживающий внимания) ва́рты ўва́гі; (знаменательный) знамяна́льны; (характерный, показательный) характэ́рны, паказа́льны; (интересный) ціка́вы; (выдающийся) выда́тны; (замечательный) надзвыча́йны;

примеча́тельный факт ва́рты ўва́гі (ціка́вы, знамяна́льны) факт;

примеча́тельные ли́ца ціка́выя (выда́тныя, прыме́тныя) асо́бы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)