тпру межд. тпру;
◊ ні тпру ні но — ни тпру ни ну
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ку-ка-рэ́-ку межд. кукаре́ку;
◊ ні бэ, ні мэ, ні к. — ни бе, ни ме, ни кукаре́ку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзе́сяць, -і́, -ццю́, ліч. кольк.
Лік і колькасць 10.
Д. чалавек.
Д. гадоў.
◊
Ні ў пяць ні ў дзесяць (разм., неадабр.) — ні туды ні сюды; ні так ні гэтак.
|| парадк. дзяся́ты, -ая, -ае.
Дзясятыя гады мінулага стагоддзя.
Гэта справа дзясятая (перан.: няважная, другарадная; разм.).
◊
Пятае праз дзясятае (разм., жарт.) — непаслядоўна, пераскокваючы з аднаго на другое (расказваць, пераказваць).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ні I
1. частица, в разн. знач. ни;
на ву́ліцы ні душы́ — на у́лице ни души́;
ні адзі́н — ни оди́н;
што ні кажы́, а е́хаць давядзе́цца — что ни говори́, а е́хать придётся;
хто б там ні быў — кто бы там ни́ был;
ні кро́ку дале́й! — ни ша́гу да́льше!;
2. союз ни;
ні ён, ні яна́ не пры́йдуць — ни он, ни она́ не приду́т;
◊ ні-ні — ни-ни;
ні мур-му́р — ни гугу́;
ні з ме́сца — ни с ме́ста;
ні на ёту — ни на йо́ту
ні II (отделяемая часть отриц. мест.) ни;
ні пра што́ не было́ гаво́ркі — ни о чём не́ было разгово́ра;
ён ні на ко́га не ска́рдзіўся — он ни на кого́ не жа́ловался
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́хты-бара́хты,
У выразе: з бухты-барахты — раптоўна, ні з таго, ні з сяго, неабдумана.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
задзі́рынка ж., спец. задо́ринка;
◊ ні сучка́, ні ~кі — ни сучка́, ни задо́ринки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гу-гу́.
У выразе: ні гу-гу, у знач. вык. (разм.) — маўчаць, не гаварыць ні слова або просьба ці загад маўчаць.
Пра гэта — нікому ні гу-гу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
село́ сяло́, -ла́ ср.;
ни к селу́ ни к го́роду погов. ні ў сеч ні ў печ; ні да пе́чы ні да рэ́чы; ні да ра́ды ні да зва́ды; ні два ні паўтара́; ні з пу́шчы ні з по́ля.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паню́х, -у, м.
У выразе: ні за панюх табакі (разм.) — ні за што, дарэмна (прапасці, загінуць).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гро́зьба, -ы, мн. -ы, грозьб і -аў, ж. (разм.).
Запалохванне, пагроза.
Ні просьбаю, ні грозьбаю (прымаўка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)