ядва́б, ‑у, м.
Уст. і паэт. Шоўк. / у перан. ужыв. За каляінкамі для калёс — шырэйшыя стужачкі таго ж травянога ядвабу. Гартны.
[Польск. jedwab з чэшск.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Крыва́лы ’прылады да калёс, каб вазіць бярвенні’ (Янк. III, Бяльк.). Гл. крывулі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пы́хканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. пыхкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. [Шашура] увесь час чуў ззаду нарастаючы перастук калёс і натужнае пыхканне. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ко́ламазь ’мазь для калёс’ (Жыв. сл., ТС, Сл. паўн.-зах., Мат. Маг.). Гл. кола 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
краса́ла, ‑а, н.
Тое, што і крэсіва. Галавень злез з каня, прывязаў яго да драбін нейчых калёс і пачаў высякаць красалам агонь, каб прыкурыць піпку. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кру́чалы ’калёсы для вывазкі лесу’ (Мат. Маг.), ’прылада для калёс вазіць бярвенні’ (Бяльк.). Кантамінацыя крывалы (гл.) і круціцьх (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рассы́пчаты, ‑ая, ‑ае.
1. Тое, што і рассыпісты. Заграбаючы валёнкамі рассыпчаты, лёгкі снег, .. [Камлюк] спрытна абагнаў фурманку. М. Ткачоў. Загаманілі жанкі, аднекуль з дарогі данеслася рассыпчатае сакатанне калёс. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зака́цісты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Гучны, працяты; раскацісты (пра смех). Сюды ж, у гэтую сімфонію фабрычных гудкоў, далучаецца грукат .. сялянскіх калёс, гоман рыбакоў, стук вёсел і закацісты смех вясёлага чалавека. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скаці́ць, скачу́, ско́ціш, ско́ціць; ско́чаны; зак.
1. каго-што. Коцячы па нахільнай паверхні, спусціць.
С. камень з гары.
С. бервяно з калёс.
2. Тое, што і скаціцца (разм.).
С. з гары на мапедзе.
3. каго-што. Коцячы, сабраць у адно месца.
С. круглякі ў кучу.
|| незак. ско́чваць, -аю, -аеш, -ае; наз. ско́чванне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разасла́цца, рассцелецца; зак.
Раскінуцца, распасцерціся на паверхні чаго‑н. Гэтай раніцай выпаў першы снег і белай коўдрай разаслаўся на шырокіх прасторах. Гурскі. А ўдаль, з-пад калёс гаваркіх, Разаслаўся гасцінец. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)