засяле́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. засяляць — засяліць і стан паводле знач. дзеясл. засяляцца — засяліцца. Засяленне новых зямель.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Меліяра́цыя ’паляпшэнне зямель шляхам асушэння і да таго пад.’ (ТСБМ). Праз польск. ці рус. мову з лац. meliōrācio ’паляпшэннe’ < meliorāre < melior ’лепшы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каланіза́цыя, ‑і, ж.
1. Гвалтоўны захоп якой‑н. краіны і ператварэнне яе ў калонію (у 1 знач.).
2. Засяленне свабодных зямель перасяленцамі, каланістамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
балотаўтвара́льны, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з утварэннем балот. Самым характэрным для Палесся з’яўляецца шырокае развіццё балотаўтваральнага працэсу, які прывёў да наяўнасці велізарнай плошчы балот і забалочаных зямель. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Русі́ны ’назва ўкраінцаў заходнеўкраінскіх зямель, найбольш распаўсюджаная ў час іх знаходжання пад аўстра-венгерскім гнётам’ (ТСБМ). Укр. ру́син, рус. руси́н, польск. rusin. Вытворнае ад Русь (гл. рускі) (Фасмер, 3, 520; Дулічэнка, Язык культуры, 439–453).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
русі́ны, ‑аў; адз. русін, ‑а, м.; русінка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. русінкі, ‑нак; ж.
Назва ўкраінцаў заходнеўкраінскіх зямель, якая мела найбольшае распаўсюджанне ў час іх знаходжання пад аўстра-венгерскім гнётам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канфіска́цыя, ‑і, ж.
Прымусовае бязвыплатнае адняцце грошай або маёмасці ў карысць дзяржавы. Канфіскацыя памешчыцкіх зямель. Канфіскацыя маёмасці. // Забарона карыстацца творамі друку, прадаваць іх. Канфіскацыя кнігі. □ Амаль усе нумары газеты падвяргаліся канфіскацыі паліцыяй. Шакун.
[Лац. confiscatio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
захо́п, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. захопліваць — захапіць (у 1 знач.).
2. Гвалтоўнае прысваенне чаго‑н., авалоданне чым‑н. Захоп улады. Захоп тэрыторыі. Захоп сялянамі памешчыцкіх зямель.
3. Тое, што і захват.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Памор’е ’старая назва паўночных рускіх зямель на берагах Белага мора, Анежскага возера і рэк, якія ў іх упадаюць; старая назва паўночнай часткі Польшчы, якая прымыкае да Балтыйскага мора’ (ТСБМ). З рус. помо́рье < море; параўн. таксама польск. pomorze, чэш. pomoří (Фасмер, 3, 323). Сюды ж памор, паморка ’жыхар(ка) памор’я’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цэнтраліза́цыя, ‑і, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цэнтралізаваць і стан паводле знач. дзеясл. цэнтралізавацца. Цэнтралізацыя дзяржавы. Цэнтралізацыя зямель. Працэс цэнтралізацыі капіталу.
2. Кіраванне чым‑н. з адзінага цэнтра.
•••
Дыспетчарская цэнтралізацыя — сістэма кіравання стрэлкамі і святлафорамі на чыгуначных станцыях.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)