першакла́сны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да першага класа, разраду. Першакласны рэстаран. Першакласныя каюты.

2. Выдатнай вартасці, якасці; узорны. Першакласная тэхніка. Першакласны завод. Першакласны ігрок. □ Спецыяліст, ведама, Шпілеўскі першакласны — залатыя рукі. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мані́сты, ‑аў; адз. няма.

Упрыгожанне з пацерак, манет, каштоўных камянёў, якое надзяваецца на шыю. На жаночых шыях віселі залатыя ланцужкі і жамчужныя маністы. Гартны. / у вобразным ужыв. Гараць дыяментным агнём Маністы бліскучыя зорак. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазавя́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Завязаць усё, многае. Пазавязваць вузлы. Пазавязваць гальштукі. □ [Тварыцкі] схаваўся ад таварыша за ложак, нагнуўся, .. пераклаў з аплеценага гаршка залатыя манеты ў некалькі хустачак, пазавязваў і параспіхаў па кішэнях. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ску́пачны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да скупкі. Скупачная аперацыі. // Які прызначаны, які служыць для скупкі. І [Анатоль] узяў залатыя рэчы. Праўда, ён не павёз іх за мяжу. Занёс у Львове ў скупачны магазін, прадаў. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

це́сля, ‑і, м.

Тое, што і цясляр. Кладуць вянкі духмяных зрубаў цеслі, Вянкі падмуркаў новых — муляры. Аўрамчык. Складалі той дом, Як вясёлую песню, Для мілай сваёй дзетвары Майстры залатыя: Адменныя цеслі, Тынкоўшчыкі і муляры. Астрэйка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тайга́ ’хвойныя лясы Поўначы’ (ТСБМ). З рус. тайга́ ’тс’, запазычанае сібірскае слова, непасрэднай крыніцай якога з’яўляецца цюрк.-манг. (Мурзаеў, РР, 1969, 1, 90 і наст.) або мясцовае тат. taiga ’лес’ (найменне зафіксавана каля 1735 г., але першая пісьмовая фіксацыя ў А. Радзішчава) з семантычным пераходам ’лес, тайга’ < ’скалістыя бязлесныя горы’ (падрабязна Анікін (524–525 з літ-рай) і слушным абвяржэннем версіі аб якуцкай крыніцы tai̯ga ∼ tai̯ɣa ’лес; залатыя прыіскі’, якая хутчэй ужо з рускай мовы. Гл. таксама Фасмер, 4, 11; Чарных, 2, 224–225; ЕСУМ, 5, 503.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

золото́й

1. прил., в разн. знач. залаты́;

золотые ро́ссыпи залаты́я ро́ссыпы;

золото́е кольцо́ залаты́ пярсцёнак;

золото́й запа́с залаты́ запа́с;

золота́я ро́зга бот. залаці́сты су́мнік;

золото́й станда́рт залаты́ станда́рт;

золото́й фонд залаты́ фонд;

золоты́х дел ма́стер уст. залата́р, (ювелир) ювелі́р;

2. сущ. (монета) уст. залаты́, -то́га м., чырво́нец, -нца м.;

◊

золота́я середи́на залата́я сярэ́дзіна;

золото́е сече́ние мат. залато́е сячэ́нне;

золото́й век залаты́ век;

золоты́е ру́ки залаты́я ру́кі;

золоты́е слова́ залаты́я сло́вы;

золота́я о́сень залата́я во́сень;

золота́я молодёжь залата́я мо́ладзь;

золота́я сва́дьба залато́е вясе́лле;

золота́я жи́ла залата́я жы́ла;

золото́е вре́мя (упуска́ть) марнава́ць (ма́рна тра́ціць), упуска́ць (залаты́) час;

сули́ть (обеща́ть) золоты́е го́ры абяца́ць залаты́я го́ры;

золото́е дно залато́е дно.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

анты́хрыст, ‑а, М ‑сце, м.

1. Паводле вучэння хрысціянскай царквы галоўны праціўнік Хрыста. [Пятрусь:] — Залатыя рукі [у сына]! Ды што ж без галавы. Талстога знайшоў, антыхрыста. Адрокся ад царквы святое, ад бога, ад роду, ад бацькоў. Брыль.

2. Разм. Ужываецца як лаянкавае слова.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

здзець, здзену, здзенеш, здзене; зак., што.

Разм. Зняць што‑н. надзетае, абутае. Здзець паліто. Здзець боты. □ Рыгор моўчкі здзеў гарнітур і далікатна павесіў яго на сцяне. Гартны. // Зняць што‑н. уздзетае, начэпленае. Бліжай сталі залатыя аганькі — Вось і бераг! Здзеньце вёслы, маракі! Гурло.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

параспіха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Распіхаць, разапхнуць усё, многае або ўсіх, многіх. Цяпер у бараку, пабрыўшыся, пераадзеўшыся ў чыстае, .. [Тварыцкі] схаваўся ад таварыша за ложак, нагнуўся, ціхом пераклаў з аплеценага гаршка залатыя манеты ў некалькі хустачак, пазавязваў і параспіхаў па кішэнях. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)