Verbum

дубліка́т, ‑а, М ‑каце, м.

Другі экземпляр якога‑н. дакумента, які мае аднолькавую юрыдычную сілу з арыгіналам. Выдаць дублікат. Дублікат атэстата. // У выдавецкае справе — дадатковы экземпляр часткі рукапісу, якая рыхтуецца да набору асобна. Дублікаты табліц.

[Лац. duplicatus — падвоены.]

кра́цісты, ‑ая, ‑ае.

1. Зроблены ў выглядзе кратаў. Проста пад другі паверх замка вёў уваход-скляпенне, яго перагароджвалі жалезныя крацістыя вароты. Місько. // Які нагадвае краты. Крацістая арматура бетоннага шлюза.

2. Забяспечаны, загароджаны кратамі. Крацістае акенца.

на́варат,

У выразе: другім наваратам — другі раз. [Маці:] — З хваробай не жартуй: яшчэ другім наваратам адкінецца... Якімовіч. Даўно мы з’елі сваю дзель бульбы, а нашых сяброў няма і няма. Я паставіў другім наваратам кацялок. С. Александровіч.

надбудава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., што.

Пабудаваць новую частку над якім‑н. гатовым будынкам; павялічыць у вышыню. Надбудаваць другі паверх дома. □ [Бацька:] — Спачатку пабудавалі першую частку будыніны, самы ніз. Другую грэць надбудавалі праз трыста год. Караткевіч.

парала́кс, ‑а, м.

Спец.

1. Уяўнае змяненне становішча прадмета як вынік перамяшчэння вока назіральніка.

2. У астраноміі — вугал, які вымярае ўяўнае зрушэнне свяціла пры перамяшчэнні назіральніка з аднаго пункта прасторы ў другі. Гадавыя паралаксы планет.

[Грэч. parállaxis — адхіленне.]

пастраля́цца, ‑яецца; ‑яемся, ‑яецеся, ‑яюцца; зак.

Пастраляць адзін аднаго. Адзін зваў у паліцыю, другі — у партызаны, а Антосіха тупала па двары — каб не паехалі немцы ці партызаны, — то бегала ў хату — баялася, што пастраляюцца. Жук.

пераса́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. перасаджваць — перасадзіць (у 1, 2 знач.).

2. Пераход для прадаўжэння язды з аднаго транспарту на другі. — Праездам я тут, перасадку раблю. Васілёнак.

цало́к, ‑лка, м.

Разм. Чалавек, які метка страляе. Сцяпан агледзеў ваўка з аднаго боку, перавярнуў на другі, адшукаў, куды трапілі шраціны, і пахваліў сына: — Цалок ты ў мяне добры. Увесь набой засадзіў у галаву. Пальчэўскі.

перавалі́цца ​¹, ‑валюся, ‑валішся, ‑валіцца; зак.

1. З цяжкасцю перабіраючыся, валачыся цераз што‑н., упасці на процілеглы бок чаго‑н. Пераваліцца цераз плот. □ Можа за дзесятай спробаю я дацягнуўся да дзіркі ў зашчытку. Пераваліўся на другі бок і чмякнуўся снапом на зямлю. Мыслівец. Сярожа чуе, як гэты нехта знадворку ўхапіўся за падаконнік і пераваліўся ў бакоўку. Паўлаў. // Разм. Нязграбна, з цяжкасцю пераступіць цераз што‑н. Жанчына перавалілася цераз парог. Стала і ні з месца. Задыханая, спацелая, без хусткі. Пташнікаў.

2. Разм. Перавярнуцца з аднаго боку на другі. Мікола нешта прамармытаў і пераваліўся на другі бок. П. Ткачоў.

3. перан. Прыйсціся, дастацца каму‑н. на долю. На плечы старэйшага сына перавалілася значная частка таго цяжару, які нёс у хаце гаспадар. Кулакоўскі.

перавалі́цца ​², ‑валіцца; зак.

Сапсавацца ад празмернага валення (пра сукно, лямец і пад.).

бры́дкасць, ‑і. ж.

Уласцівасць брыдкага. З-за пуні прагучаў прарэзлівы свіст, а за ім паляцелі ліпкія сваёй брыдкасцю абразлівыя словы... Галавач. // Нізкі, подлы, ганебны ўчынак. Другі, каб у дастатку жыць. Гатовы брыдкасць хоць каму зрабіць. Корбан.