Слізґаві́ца ‘слізгата’ (Сл. ПЗБ, Скарбы), слізгаві́ца ‘галалёдзіца’ (Сцяшк. Сл.); параўн. польск. ślizgawica ‘тс’, макед. лизгавица ‘слізкая дарога, галалёдзіца’. Мяркуючы па націску і выбухным г, можа быць паланізмам. Аналагічна Астроўскі, ABSl, 29, 150. Да слізгаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
се́вернее нареч. сравн. ст. на по́ўнач ад…; больш на по́ўнач;
се́вернее Москвы́ на по́ўнач ад Масквы́;
э́та доро́га се́вернее гэ́та даро́га больш на по́ўнач.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праго́н, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прагнаць (у 2 знач.).
2. Абгароджаная з двух бакоў дарога, па якой ганяюць жывёлу. Новае гумно адгарадзілі ад старога, выгарадзілі прагон да яго. Чорны. // Такая ж дарога без агароджы, выган. Прычыніў хлеў і пагнаў каня ў вуліцу, а адтуль на прагон. Галавач.
3. Палоса, доўгі ўчастак поля, сенажаці і пад., адведзены для работы аднаму чалавеку, звяну, брыгадзе.
4. звычайна мн. (праго́ны, ‑аў). Павёрстная аплата за праезд на паштовых, а таксама аплата казной праезду па чыгунцы афіцэраў і цывільных чыноўнікаў у дарэвалюцыйнай Расіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зені́т ’найвышэйшы пункт неба’. З рус. зени́т ’тс’, запазычанага, верагодна, у XVII ст. з лац. zenith < араб. senit, sinit ’кірунак, дарога’. Шанскі, 2, З, 89; Фасмер, 2, 94; Біржакава, 362; Купіна, Формиров., 122; Крукоўскі, Уплыў, 90.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Магістра́ль ’галоўная чыгуначная, водная, паветраная і інш. лінія шляхоў зносін’ (ТСБМ), ’асфальтавая дарога’ (Інстр. I). Запазычана праз рус. мову з ням. Magistrale < лац. magistrālis ’галоўны’ (Фасмер, 2, 555). Не выключана магчымасць запазычання і з польск. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нака́т ’дарога, вымашчаная бярвеннямі’ (Жд. 1), ’рад бярвенняў, якія накладваюцца на ўжо звязаны плыт’ (Нар. сл.), ’след ад колаў, воза’ (Бяльк.). Усё ад накаці́ць, наката́ць, гл. ката́ць у розных значэннях. Сюды ж нака́тнік ’тонкае бервяно’ (Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праха́дзка ’прагулка, шпацыр’, ’дарога’ (Мядз., Нас.), прахо́жка (Нас.), прахо́дка ’прагулка’ (брагін., Шатал.), праха́джваць ’прагульвацца’ (узд., Сл. ПЗБ). З польск. przechadzka ’прагулка’ (Кюнэ, Poln., 90), przechadzać się ’прагульвацца, прахаджвацца’. Прахо́жка, прахо́дка, прахо́джваць адаптаваныя да адпаведных прахадзі́ць, прахо́джвацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дагрэ́бціся, ‑грабуся, ‑грабешся, ‑грабецца; ‑грабёмся, ‑грабяцеся; пр. дагробся, ‑грэблася і ‑граблася, ‑грэблася і ‑граблося; зак.
Разм.
1. Тое, што і дагрэбці (у 2 знач.).
2. З цяжкасцю дайсці, дацягнуцца куды‑н. — Як жа вы дагрэбліся, небаракі? Гэтакая дарога... Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мярэ́жа, ‑ы, ж.
1. Сетка для лоўлі рыбы, нацягнутая на абручы.
2. Тое, што сваім выглядам нагадвае сетку. Пацямнела. Белая была толькі дарога. У лесе на снег апала густая шэрая мярэжа. Пташнікаў. Насустрач беглі дрэвы, заштрыхаваныя мярэжай дажджу. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сасо́ннік, ‑у, м.
Сасновы лес. Поле тут адразае чорна-зялёная сцяна густога цяністага сасонніку. Мележ. Дарога спускаецца ў глыбокі і доўгі лог, туды, дзе пад старымі панурымі ялінамі гусціўся сасоннік і ядловец, дзе было асабліва цёмна і сцішна. Вышынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)