Курава́й ’род травяністых раслін сямейства матыльковых’ (ТСБМ), ’астрагал салодкалісты, Astragalus glycyphyllus L.’ (Кіс.). У адпаведнасці да фармальнага крытэрыю ўтварэнне на ‑ай, якое выкарыстоўваецца для назваў раслін тыпу малачай (ад малако) (Сцяцко, Афікс. наз., 145). Тады да курава. Семантычна незразумела. Параўн., аднак, сінанімічную назву астрагала — віхрава трава (Кіс., 21).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сасо́к ’знешняя частка малочнай залозы млекакормячых і чалавека ў выглядзе шышачкі, з якой дзіцё ссе малако’ (ТСБМ; в.-дзв., Сл. ПЗБ). Рус. сосо́к ’тс’, ст.-чэш. sesek, славац. sosok, sosec, ст.-слав. съсьць ’сасок’, ст.-рус. съсъкъ, съсъ ’сасок’. Да прасл. *sъsati ’ссаць’. Гл. Фасмер, 3, 725; Махэк₂, 538.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыгарэ́ць, ‑рыць; зак.
1. Трохі абгарэць, абвугліцца (пра што‑н. печанае, смажанае); падпаліцца. Бульба прыгарэла. Блін прыгарэў. // Падгарэўшы, пачаць пахнуць дымам, гарам. Малако прыгарэла. // Прыстаць, прыліпнуць да чаго‑н. (пры варцы, кіпячэнні і пад.). Каша прыгарэла да гаршка.
2. Спец. Прыстаць да чаго‑н. (пры апрацоўцы агнём). Шлак прыгарэў да рашоткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перастая́ць сов.
1. перестоя́ть; перестоя́ться;
малако́ ~тая́ла — молоко́ перестоя́ло;
жы́та ~тая́ла — рожь перестоя́ла;
2. (простоять, пережидая что-л.) перестоя́ть;
п. дождж пад страхо́й — перестоя́ть дождь под кры́шей
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разлі́цца сов.
1. разли́ться; проли́ться; расплеска́ться;
рака́ ~ліла́ся — река́ разлила́сь;
малако́ ~ліло́ся — молоко́ разлило́сь (пролило́сь);
2. перен. разли́ться;
па тва́ры ~ліла́ся пунсо́вая чы́рвань — по лицу́ разли́лся румя́нец
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
каро́ва, -ы, мн. -ы, -ро́ў, ж.
Буйная свойская жывёліна, якая дае малако; самка быка, а таксама некаторых парод буйной рагатай жывёліны (лася, аленя, зубра).
○
Марская карова — вымерлае воднае млекакормячае атрада сірэн.
◊
Дойная карова — пра крыніцу матэрыяльных даброт, якой звычайна карыстаюцца несумленныя людзі ў асабістых мэтах.
Як карова языком злізала каго-што (разм., жарт.) — хутка і бясследна знік, як і не было.
|| памянш. каро́ўка, -і, ДМ -ро́ўцы, мн. -і, -ро́вак, ж.
|| прым. каро́він, -а.
К. рык.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адагна́ць, адганю́, адго́ніш, адго́ніць; адгані́; адагна́ны; зак.
1. каго-што. Прагнаць; пазбавіцца ад чаго-н.
А. сабаку.
А. змрочныя думкі (перан.).
2. што. Перамясціць (ветрам, плынню і пад.).
Плынь адагнала лодку.
3. каго-што. Адвесці на ранейшае месца, адправіць куды-н.
А. машыну ў гараж.
4. што. Зрабіць шляхам перагонкі (спец.).
А. шкіпінар.
А. малако.
|| незак. адганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. адго́нка, -і, ДМ -нцы, ж. (да 4 знач.) і адго́н, -у, м. (да 2—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гарка́вы 1, гарка́віць (БРС). Гл. га́ркаць.
Гарка́вы 2 ’гаркаваты, горкі’ (Нас., Бяльк., Касп.). Здаецца, прасл. слова *gorьkavъjь; серб.-харв. го̏ркав, чэш. hořkavý, польск. gorzkawy. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 55. Далей сюды рус. назва рыбы горька́вка (там жа), бел. назва расліны гарка́ўка (параўн. у Бяльк.: «Калі сырваць яе — унізе выступаем горкае малако»).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
працадзі́ць, ‑цаджу, ‑цэдзіш, ‑цэдзіць; зак., што.
1. Прапусціць (вадкасць) праз што‑н. для ачысткі. Працадзіць малако праз цадзілку. Працадзіць булён.
2. перан. Вымавіць павольна, неразборліва, не разнімаючы зубоў. — Цікава было б зірнуць на гэты лясок... — скрозь зубы працадзіў Лявон Свірыдавіч. Корбан. — Так, так, бачу, і ты, стары, жартаваць ўмееш, — працадзіў, ухмыляючыся, князь. Прокша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сепара́тар, ‑а, м.
1. Апарат для выдзялення аднаго рэчыва з саставу другога. Малочны сепаратар. Адстойны сепаратар. Магнітны сепаратар. □ Сапраўды, неразумна адвозіць малако за дваццаць кіламетраў на малочны пункт толькі дзеля таго, каб там прапусцілі яго праз сепаратар. Дуброўскі.
2. У машынабудаванні — металічная або пластмасавая, абойма для раздзялення шарыкаў або ролікаў у падшыпніках.
[Ад лац. separator — аддзяліцель.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)