пастая́нны, -ая, -ае.
1. Нязменны і аднолькавы заўсёды, бесперапынны.
Прырода на Зямлі знаходзіцца ў пастаянным развіцці.
Пастаянная велічыня (у матэматыцы). П. ток (у адрозненне ад пераменнага). Пастаянная армія (армія мірнага часу). П. капітал (частка капіталу, што затрачваецца на сродкі вытворчасці і застаецца нязменнай у працэсе вытворчасці). П. заказчык у атэлье.
2. Разлічаны на доўгі тэрмін, не часовы.
Пастаянная работа.
П. жыхар.
3. Не зменлівы, цвёрды.
П. погляд на рэчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пераве́зці, -вязу́, -вязе́ш, -вязе́; -вязём, -везяце́, -вязу́ць; -вёз, -ве́зла; -вязі; -ве́зены; зак., што.
1. Перамясціць, везучы цераз якую-н. прастору.
П. цераз раку.
2. Везучы, даставіць з аднаго месца ў другое.
П. дзяцей на дачу.
|| незак. пераво́зіць, -во́жу, -во́зіш, -во́зіць.
|| наз. пераво́з, -у, м. і пераво́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.
|| прым. пераво́зачны, -ая, -ае і пераво́зны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Перавозачныя сродкі.
Перавозны пункт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кана́л, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Штучнае рэчышча, напоўненае вадой.
Асушальны к.
2. Вузкая поласць у выглядзе трубы, трубкі ўнутры чаго-н. (спец.).
К. ствала гарматы.
3. Лінія сувязі, камунікацыі.
Перадача вядзецца па трох каналах.
4. Тое, што і тэлеканал.
Пераключыць тэлевізар на больш цікавы к.
5. звычайна мн., перан. Шляхі, сродкі для дасягнення чаго-н.
Дыпламатычныя каналы.
|| прым. кана́льны, -ая, -ае (да 1, 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сімпаты́чны², -ая, -ае (спец.).
1. Які мае адносіны да аддзела вегетатыўнай нервовай сістэмы.
С. нерв.
2. Які ўзнікае на іншых, блізкіх або сіметрычна размешчаных участках.
Сімпатычныя болі ў зубах.
3. Які аслабляе боль у хворага (пра нейтральныя лекавыя сродкі).
Сімпатычныя прэпараты.
○
Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.
Сімпатычная нервовая сістэма (спец.) — аддзел нервовай сістэмы, які ўдзельнічае ў рэгуляванні кровазвароту, абмену рэчываў і іншых функцыях арганізма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замаро́зіць, -о́жу, -о́зіш, -о́зіць; -о́жаны; зак.
1. каго-што. Падвергнуць дзеянню холаду, даць замерзнуць, застыць.
З. рыбу.
З. садавіну.
2. што. Моцна астудзіць (разм.) 3. віно.
3. што. Абязболіць які-н. участак цела спецыяльнымі сродкамі (разм.).
З. зуб.
4. перан., што. Пакінуць на ранейшым узроўні або нявыкарыстаным.
З. сродкі.
З. будаўніцтва.
|| незак. замаро́жваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. замаро́жванне, -я, н. і замаро́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сімпаты́чны 1, ‑ая, ‑ае.
Які выклікае сімпатыю, прывабны (пра чалавека). На мяне ветліва, з запытальнай усмешкай, глядзіць сімпатычная чарнавокая шатэнка. Шынклер. — Сімпатычныя людзі твае латышы! — адазваўся Павал. Гартны. // Мілы, прыемны. Сімпатычны голас. □ Нешта вельмі шчырае было ў пявучым голасе, у грубаватым, але сімпатычным твары жанчыны. Васілевіч. / Аб прадметах. Сімпатычны гальштук. Сімпатычны дамок.
сімпаты́чны 2, ‑ая, ‑ае.
Спец.
1. Які мае адносіны да аддзела вегетатыўнай нервовай сістэмы. Сімпатычная нервовая сістэма. Сімпатычны нерв.
2. Які ўзнікае, аддаецца на іншых, блізкіх або сіметрычна размешчаных участках. Сімпатычныя болі ў зубах.
3. Які дае палёгку, аслабленне болю ў хворых (пра нейтральныя лекавыя сродкі). Сімпатычныя сродкі.
•••
Сімпатычнае чарніла гл. чарніла.
[Ад грэч. sympathēs — успрымальны, адчувальны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абмежава́ны
1. ограни́ченный; стеснённый;
2. обмежёванный;
1, 2 см. абмежава́ць;
3. (небольшой, умеренный) ограни́ченный;
~ныя сро́дкі — ограни́ченные сре́дства;
4. (духовно неразвитый) ограни́ченный, недалёкий;
а. чалаве́к — ограни́ченный (недалёкий) челове́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дармае́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Разм. Той, хто не працуе, а жыве на чужыя сродкі. [Статкевіч] нічога карыснага не рабіў, дармаедам сядзеў на шыі ў маці. Алешка. [Пятро] сеў за стол не з радасным пачуццём жаданага госця, а з прыкрым балючым пачуццём — госця няпрошанага, дармаеда, які есць чужы хлеб. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тапагра́фія, ‑і, ж.
1. Раздзел геадэзіі, які вывучае паверхню зямлі і сродкі яе вымярэння і перадачы на плане або карце.
2. Паверхня якой‑н. краіны або мясцовасці і ўзаемнае размяшчэнне яе пунктаў, частак. Тапаграфія горада. □ У гэтай справе выключную ролю павінны былі адыгрываць партызаны, дасканала ведаўшыя тапаграфію месца. Колас.
[Ад грэч. topos — месца і graphō — пішу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абаро́тны в разн. знач. оборо́тный;
~ная ста́нцыя — ж.-д. оборо́тная ста́нция;
~ныя фо́нды — фин. оборо́тные фо́нды;
~ная ве́дамасць — бухг. оборо́тная ве́домость;
а. капіта́л — оборо́тный капита́л;
~ныя сро́дкі — оборо́тные сре́дства
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)