праспа́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; зак.
1. Прабыць які-н. час у стане сну.
П. аж да поўдня.
2. што і без дап. Прачнуцца пазней, чым трэба.
Праспаў і спазніўся на лекцыю.
3. каго-што. Знаходзячыся ў стане сну, не заўважыць, прапусціць.
П. станцыю.
|| незак. прасыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тра́сца, -ы, ж. (разм.).
1. Ліхаманка, малярыя.
2. перан. Ужыв. з адмоўным адценнем пры абазначэнні чаго-н. няпэўнага, невядомага і пад.
Якой трасцы яму трэба?
3. Ужыв. як лаянкавае слова.
Нічога ты там не знойдзеш.
Т.!
◊
Адна трасца (разм., незадав.) — усё роўна, без розніцы.
Трасца ў бок каму (разм., груб.) — пра пажаданне каму-н. чаго-н. дрэннага.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ша́стаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Утвараць лёгкі шум, шоргат.
Шастае дождж па даху.
Ш. сенам.
2. Біць з шумам (разм.).
Ш. дубцом па нагах.
3. Хадзіць, снаваць туды-сюды з мэтай што-н. выгледзець, украсці і пад. (разм.).
Ш. па лесе.
Не трэба ш. дзе не след.
4. што. Рэзаць (разм.).
Ш. сала нажом.
|| наз. ша́станне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
по́ліва, ‑а, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. палоць.
2. Тое, што трэба прапалоць або што праполата.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задо́ўгі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Даўгаваты, даўжэйшы, чым трэба. Задоўгая вяроўка. □ Крышку задоўгай чаргой ліхаманкава строчыць аўтамат. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
не́ к чему няма́ чаго́; (не надо) не трэ́ба; (нечего) не́чага; (не следует) не ва́рта;
не́ к чему серди́ться няма́ чаго́ (не́чага) злава́ць (злава́цца).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нельга, няможна, немагчыма, не трэба □ няма як, няма чаго, як без рук
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
◎ Піхе́нь ’чалавек, якога трэба падштурхоўваць да справы, працы’ (Нас.). Да піхаць ’штурхаць’ (гл.). Параўн. таксама пех (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тваё
1. мест. притяж., ср. твоё; см. твой;
2. в знач. сущ., ср., мн. нет твоё;
твайго́ мне не трэ́ба — твоего́ мне не ну́жно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ачарсцве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца чэрствым; падсохнуць. Ад ветру і сонца ачарсцвела шаша, запахлі лісцем дрэвы-прысады. Пташнікаў.
2. перан. Страціць чуласць, спагадлівасць; стаць бяздушным. Трэба дома бываць часцей, Трэба дома бываць не госцем, Каб душою не ачарсцвець. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)