Verbum

адзіно́чны, -ая, -ае.

1. Які дзейнічае без дапамогі іншых або выконваецца, ажыццяўляецца сіламі аднаго, без удзелу, без дапамогі іншых.

А. палёт.

2. Прызначаны для аднаго, разлічаны на аднаго, для знаходжання ў ізаляцыі ад іншых.

Адзіночная камера.

3. Асобны, адзінкавы, выпадковы.

А. выстрал.

○

Адзіночны лік — граматычная катэгорыя, якая паказвае, што прадмет прадстаўлены ў колькасці, роўнай аднаму.

харч, -у, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Тое, што спажываюць, чым жывяцца, ежа.

Мясны х.

Нешта ж ты змізарнеў на гарадскіх харчах.

2. Корм для жывёлы.

Нарыхтаваць харчу жывёле на зіму.

3. перан. Тое, што з’яўляецца крыніцай роздуму, разважанняў.

Даць х. для мозгу.

◊

На харчах святога Антонія (разм., жарт.) — недаядаючы, галадаючы.

|| прым. харчо́вы, -ая, -ае.

хі́ба³, злуч.

1. уступальна-абмежавальны. Ужыв. ў спалучэнні са словамі «толькі», «што» і без іх для выражэння абмежавання ў знач.: акрамя таго, што...; можа быць, толькі...

Вакол цішыня, х. толькі шпак засвішча.

2. умоўны. Ужыв. для выражэння супрацьпастаўлення з адценнем умоўнасці ў знач.: калі не..., калі толькі не...

Работу закончым, х. толькі дождж перашкодзіць.

піла́, -ы́, мн. пілы і (з ліч. 2, 3, 4) пілы́, піл, ж.

1. Стальная зубчастая пласціна (або дыск) для разразання дрэва, металу і пад.

Ручная п. (інструмент у выглядзе такой пласціны з ручкай). Механічная п. (машына для пілавання). Цыркулярная п.

2. перан. Пра чалавека, які пілуе (у 2 знач.) каго-н. (разм., неадабр.).

мех¹, ме́ха, мн. мяхі́ і мяхо́ў, м.

1. Тара з палатна для захоўвання і перавозкі сыпучых цел, дробных рэчаў і пад.

Палатняны м.

2. Мера для чаго-н. сыпкага.

Пазычыць м. бульбы.

◊

Біцца за пусты мех (разм.) — настойліва даводзіць відавочнае, за што няма патрэбы спрачацца.

Нагаварыць мех з торбай — нагаварыць многа і абы-чаго.

млын, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Прадпрыемства, будынак з устаноўленымі ў ім прыстасаваннямі для размолу зерня.

Вадзяны м.

Паравы м.

2. Машына для здрабнення розных матэрыялаў, якая выкарыстоўваецца ў горнай, хімічнай і іншых галінах прамысловасці.

◊

Ліць ваду на млын каго, чый (неадабр.) — ускосным чынам дапамагаць сваімі выказваннямі, справамі процілегламу боку.

|| прым. млынавы́, -а́я, -о́е.

падста́ва¹, -ы, мн. -ы, -та́ў, ж.

Прычына, важкія абставіны, якія робяць зразумелымі што-н., з’яўляюцца асновай для чаго-н.

Мець законныя падставы для чаго-н. На агульных падставах (нараўне з усімі).

◊

На падставе чаго, у знач. прыназ. — зыходзячы з чаго-н., апіраючыся на што-н., у адпаведнасці з чым-н.

Дзейнічаць на падставе інструкцыі.

палі́ца, -ы, мн. -ы, -ліц, ж.

1. Прымацаваная да сцяны або зробленая ў сцяне, шафе гарызантальная дошка для розных прадметаў (кніг, посуду і інш.).

2. Месца для ляжання ў пасажырскім вагоне.

Верхняя п.

3. Тое, што і адвал¹ (у 3 знач.).

|| памянш. палі́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. палі́чны, -ая, -ае.

прызна́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.

1. каго-што. Загадзя намеціць для якой-н. мэты, патрэбы.

П. участак для забудовы.

2. каго (што). Паставіць на якую-н. пасаду, работу.

П. брыгадзірам.

3. што. Намеціць, вырашыць зрабіць; устанавіць.

П. сустрэчу.

П. сход на сямнаццаць гадзін.

П. пенсію.

|| незак. прызнача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прызначэ́нне, -я, н.