афрыка́та, ‑ы, ДМ ‑каце, ж.

Складаны зычны гук, які ўтвараецца цесным злучэннем зычнага выбухнога з зычным фрыкатыўным таго самага месца ўтварэння, напрыклад: беларускае «ц» з «тс», «ч» з «тш».

[Лац. affricata — прыцёртая.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

м, нескл., н.

1. Чатырнаццатая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «э м». Малое м.

2. Санорны, насавы, губна-губны, змычны зычны гук; можа быць мяккім і цвёрдым. Мілы, мыла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зяло́ 1, ‑а, н.

Назва восьмай літары (ѕ) царкоўнаславянскай і старой рускай азбукі, якая абазначае, як і літара зямля (з), гук «з».

зяло́ 2, ‑а, н.

Насенне пустазелля ў збожжы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ша́рхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Утвараць прыглушаны гук, шум. Мерна, роўна шархала .. [піла], уядалася ў крамяную белую моц дрэва. Мележ. Чуваць ненадакучлівы голас экскурсавода, і асцярожна шархае мноства .. ног... Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вурзґаўка ’дзіцячая цацка, буркаўка’ (в.-дзвін., Шатал.), ву́рзгалка ’тс’ (КСП). Ад ву́рзґаць ’утвараць гук, падобны на гудзенне’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мачы́жына ’нізкае (часам багністае) вільготнае месца’ (паўн.-усх., КЭС). Да мача́жына (гл.). Гук ‑ы‑ пад уплывам дзеяслова мачы́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

празвані́ць, ‑звашо, ‑звоніш, ‑звоніць; зак.

1. Утварыць гук звону.

2. што. Звонам апавясціць аб чым‑н. У гэты час насценны гадзіннік празваніў палавіну дзесятай... Якімовіч.

3. Званіць некаторы час. Празваніць гадзіну.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лу́скацца, ‑аецца; незак.

1. Зал. да лускаць (у 1 знач.).

2. Трэскацца, лопацца, распаўсюджваючы сухі кароткі гук. Стылі .. на с[цю]жы старыя сосны-каржакі, лускалася ад марозу кара на маладым сасонніку. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зазвіне́ць, ‑ніць; зак.

Пачаць звінець. // Стварыць звінячы гук; празвінець. Чыясьці рука праламала шыбу, і шкло зазвінела срэбраным гукам. Гартны. Першага верасня над дахам школы ўзвіўся чырвоны сцяг, упершыню зазвінеў званок. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ці́ўкаць, ‑ае; незак.

Абзывацца гукамі, падобнымі па «ціў-ціў» (пра птушак). У бярозах і асінах ціўкалі птушкі. Бураўкін. // Утвараць тонкі, высокі гук (пра кулі і пад.). Над галавой ціўкалі кулі. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)