Надворсак ’дворышча’ (навагр., Нар. сл.). Да надворак з цяжка вытлумачальнай устаўкай зычнага с; магчыма, пад уплывам прыметніка дворскі ’дваровы, уласцівы панскаму двару’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нападоймішча ’цяжкі’ (ушац., Нар. сл.). Са спалучэння на і падоймішча, вытворнага ад падойм, падойма ’падыманне’ (Нас.), гл. падняць·, першаснае значэнне ’цяжкі, як падняць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

На́разь ’паасобку’ (Бяльк.), параўн. рус. на́раз ’асобна’. З *на+рознь, гл. розны, сюды таксама на рбзь ’асобна; у розныя бакі’, на́разна ’асобна’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Насупраці́ў, насупраці́ўку ’напроціў; наперакор’ (Нас.), насу́пратив ’тс’ (Растарг.), рус. насупротив ’тс’, укр. насу́против < *na + *su + *protivъ, гл. ESSJ SG, 1, 224. Гл. супроць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Натурлівы ’схільны да самадурства, упарты, капрызны’ (Гарэц., Анім., Сл. ПЗБ, Яўс.), ’наравісты’ (Нас., Бяльк., ТС). Да натура, літаральна ’той, хто паказвае свой характар’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Наўмі́ць ’давесці да розуму, даць зразумець’ (Нас., Гарэц., Др.). Са спалучэння на ўм (навесці), гл. ум. Сюды ж, відаць, наўмену́ць (ныўмянуць) ’напомніць’ (Бяльк.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Не́лупак (не́лупык) ’неслух, свавольнік’ (Яўс.). Відаць, з не і лупіць ’біць, лупцаваць’ (’біць да здзірання скуры’, Нас.), г. зн. ’той, каго не білі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Неслабо́дна (неслобо́дна) ’цяжарная’ (ТС). Эўфемізм на базе прыметніка слободны ’свабодны, незаняты’, параўн. неслобо́дный ’незаняты; несамастойны, падуладны; звязаны’ (Нас.), нявольная ’цяжарная’ (Касп.) і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нязда́ра (незда́ра) ’няздольны да працы; нязграбны’ (Цых., Сл. ПЗБ, Сцяшк.), ’бяздарны’ (Яруш.). Да здарыцца ’удацца’ (Нас.), параўн. не́ўдаль ’няўдаліца’, нязда́тны ’няздольны’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ня́цца ’узяцца, схапіцца; пачаць засвойваць’ (Гарэц.), ня́цьца ’стукнуцца; узяцца, схапіцца; набрацца розуму, зразумець, ахапіць розумам’ (Нас.), ня́тысь ’тс’, ня́лося ’дасталася’ (Булг.). Гл. няць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)