Кікс ’няўдалы ўдар кіем па шары ў більярднай гульні’ (ТСБМ), ’нішто, пройгрыш’ (Бяльк.). З ням. Kicks ’тс’ (Слаўскі, 2, 100).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэ́нцік: гульня ў трэнцік (завостраны колік) або ў ножык (жлоб., БНТ, Гульні). Няясна, магчыма, ад прэ́нцік ‘завостраная палачка’, гл. прэнт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
классI в разн. знач. клас, род. кла́са м.;
учени́к деся́того класса ву́чань дзяся́тага кла́са;
класс млекопита́ющих клас млекако́рмячых;
класс игры́ клас гульні́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ра́ся (ря́ся) ’неахайны чалавек’ (Шымк. Собр.), ’апранутая ў рыззё жанчына’ (Рам. 8), ра́ся ’неахайная жанчына’ (маладз., Жд. 2); сюды ж, магчыма, і ра́ся, ро́ся ’персанаж у гульні, падобнай да гульні ў квача’ (ТС). Хутчэй за ўсё, звязана з ра́сы ’махры, рыззё’ (лельч., Нар. лекс.), pácce (ря́ссе) ’лахманы’, гл. ра́са 1, аднак для апошніх слоў не выключана сувязь з раса́ 2, 3 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Куш ’стаўка ў гульні’ (ад франц. couche ’тс’ — ТСБМ, 2, 765). Запазычана з французскай мовы праз рускую (Шанскі, 2, 8, 463).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няве́рнік ’недаверлівы чалавек; від гульні ў карты’ (Некр.), няверка ’тс’ (ТС). Вытворнае ад не верыць, няверны, параўн. нявера ’недаверлівы чалавек’ (Ян.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́зыгрыш ’нічыйны вынік гульні’ (ТСБМ). З рус. ро́зыгрыш, якое ўтворана ад разыгра́ть пры дапамозе суф. з экспрэсіўным значэннем ‑ыш (< прасл. *‑yšь).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мар’я́ж, ‑а, м.
У картачнай гульні — наяўнасць караля і дамы адной масці ў аднаго іграка. [Іван Пятровіч:] — Мар’яж ваш не пройдзе, голубе, не, не пройдзе. — Не забывайцеся, Іван Пятровіч, на дзевятую запаведзь прэферансістаў, — нездаволена сказаў Ілья. Васілёнак.
[Фр. mariage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размяня́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.
Абмяняцца кім‑, чым‑н. падобным, аднародным. Андрэй ссадзіў дзяўчыну з каня, узяўшы, як малое дзіця, пад пахі, і яны размяняліся вопраткай. Лобан. // У шахматнай гульні — зрабіць размен фігур. Размяняцца сланамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раке́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Зацягнуты сеткай абруч авальнай формы з дзяржаннем або лапатачка з ручкай для гульні ў тэніс, бадмінтон, пінг-понг. Марына .. прыгожа дзейнічала ракеткай на тэніснай пляцоўцы. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)