ша́лы, ‑аў; адз. няма.

Разм. Забавы, гульні, свавольства. Толькі князеўскі хорам гудзеў, не маўчаў: Шалы, музыка ў такт рагаталі; Не адну віна бочку князь кончыў, пачаў: Шлюб-вяселле ўсё княжны гулялі. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кукшу́т ’жмуркі (назва гульні)’. Параўн. літ. kukti ’згінацца’ (Сл. паўн.-зах., 2, 563). Параўн. яшчэ літ. kukštuoti ’хутаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

забарані́ць, -раню́, -ро́ніш, -ро́ніць; -ро́нены; зак.

1. каму што або з інф. Не дазволіць што-н. рабіць.

З. курэнне.

З. ірваць кветкі на клумбах.

2. што. Прызнаўшы грамадска шкодным, непатрэбным, не дапусціць да прымянення, карыстання.

З. прапаганду вайны.

З. азартныя гульні.

|| незак. забараня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. забаро́на, -ы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

біру́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.

1. Маленькая точаная фігурка, якая ўжыв. ў гульні, дзе трэба дастаць адну за адной такія фігуркі, не зварухнуўшы астатніх.

2. Падвеска на ланцужку кішэннага гадзінніка, бранзалета і пад. як упрыгожанне.

Гуляць у бірулькі (разм., неадабр.) — займацца пустымі справамі, марна траціць час.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абыгра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і абы́граны; зак.

1. каго-што. Перамагчы каго-н. у гульні.

А. у шахматы.

2. што. Наладзіць гучанне музычнага інструмента, пайграўшы на ім нейкі час (спец.).

А. скрыпку.

3. што. Выкарыстаць у сваіх мэтах для стварэння большага ўражання (разм.).

А. слова.

|| незак. абы́грываць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фу́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).

1. што або на што. Дзьмухнуць або, дзьмухнуўшы, затушыць што-н.

Ф. на пыл.

Ф. са стала паперкі.

Ф. на свечку.

2. што. У шашках: зняць з дошкі шашку праціўніка пры яго памылцы ў гульні.

|| незак. фу́каць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. фу́канне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паздава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць; зак.

1. каго-што. Здаць, перадаць куды-н., каму-н. усё, многае ці ўсіх, многіх.

П. кнігі ў бібліятэку.

2. што. Здаць у часовае карыстанне ўсё, многае.

П. кватэры кватарантам.

3. што. Раздаць усе карты ў гульні.

4. што. Здаць іспыты.

П. экзамены.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гуле́ц, ‑льца, м.

Разм. Удзельнік якой‑н. гульні. Новая прыгода паддала гульцам весялосці, бо накіравала іх думкі ў другі бок ад азарту, троху зменшыла палкую цікавасць да картаў. Гарэцкі. // Любіцель гуляць у што‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

да́мка, ‑і, ДМ ‑мцы; Р мн. ‑мак; ж.

У шашачнай гульні — шашка, якая была даведзена да апошняга рада клетак на полі праціўніка і атрымала права перасоўвацца на любую колькасць клетак уперад або назад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лапта́, ‑ы, ДМ ‑пце, ж.

1. Руская народная гульня ў мяч дзвюма партыямі. Хлопцы-падшывальцы гуляюць на вуліцы ў лапту. Навуменка.

2. Лапатка, якой б’юць па мячы ў гэтай гульні. Ударыць мяч лаптой.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)