захава́ць сов.
1. в разн. знач. сохрани́ть, сбере́чь;
гэ́ты дакуме́нт ва́рта з. — э́тот докуме́нт сле́дует сохрани́ть;
наро́д ~ва́ў шмат пада́нняў — наро́д сохрани́л (сберёг) мно́го преда́ний;
з. па́мяць пра загі́нуўшых геро́яў — сохрани́ть па́мять о поги́бших геро́ях;
з. пра́ва на што-не́будзь — сохрани́ть пра́во на что́-л.;
з. та́йну — сохрани́ть (сбере́чь) та́йну;
з. вастрыню́ пачу́ццяў — сохрани́ть остроту́ чувств;
з. ве́ру ў чалаве́ка — сохрани́ть ве́ру в челове́ка;
з. праду́кты — сбере́чь проду́кты;
з. сі́лы (здаро́ўе) — сбере́чь (сохрани́ть) си́лы (здоро́вье);
бу́льбу мо́жна з. у скле́пе — карто́фель мо́жно сохрани́ть в по́гребе;
2. (спрятать так, что трудно найти) запря́тать; упря́тать;
кні́гу так ~ва́ў, што не мо́жа знайсці́ — кни́гу так упря́тал (запря́тал), что не мо́жет найти́;
3. (порядок, закон) соблюсти́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
якра́з
1. нареч. как раз; ро́вно;
гэ́та зда́рылася я. апо́ўначы — э́то случи́лось как раз (ро́вно) в по́лночь;
я. кілагра́м — как раз (ро́вно) килогра́мм;
2. нареч. (со словами такі, так) то́чно;
я. така́я кні́га — то́чно така́я кни́га;
я. так — то́чно так;
3. нареч. (со словом як) точь-в-точь;
сын — я. як ба́цька — сын — точь-в-точь оте́ц;
4. в знач. сказ. (по размеру) впо́ру, как раз;
паліто́ мне я. — пальто́ мне впо́ру (как раз);
5. частица (для выделения значения слова) -то, как раз;
гэ́тага я. я і хаце́ў — э́того-то я и хоте́л; э́того я как раз и хоте́л;
ты мне я. і патрэ́бен — ты-то мне и ну́жен; ты-то мне как раз и ну́жен
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
трэ́ба I в знач. сказ.
1. с инф. на́до, ну́жно; (следует — ещё) до́лжно;
т. вячэ́раць — на́до (ну́жно) у́жинать;
т. адзна́чыць — на́до (ну́жно, до́лжно) отме́тить;
не т. — не ну́жно;
2. сле́дует; необходи́мо; тре́буется;
т. звярну́цца за дапамо́гай — сле́дует (необходи́мо) обрати́ться за по́мощью;
не т. было́ так рабі́ць — не сле́довало так де́лать;
што і т. было́ даказа́ць — что и тре́бовалось (сле́довало) доказа́ть;
для гэ́тага т. яшчэ́ шмат матэрыя́лу — для э́того тре́буется ещё мно́го материа́ла;
3. безл. (желательно) уго́дно, ну́жно;
што вам т.? — что вам уго́дно (ну́жно)?;
4. разг. (причитается) сле́дует;
ко́лькі з мяне́ т.? — ско́лько с меня́ сле́дует?;
◊ так яму́ (ёй, ім і г.д.) і т. — так ему́ (ей, им и т.д.) и на́до, и подело́м ему́ (ей, им и т.д.);
лепш не т. — лу́чше не на́до;
т. і ме́ру ве́даць — на́до (пора́) и честь знать;
т. ду́маць — на́до ду́мать (полага́ть);
і да булавы́ т. галава́ — посл. голова́ во вся́ком де́ле нужна́
трэ́ба II ж., церк. тре́ба
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бунтава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; незак.
1. Тое, што і бунтаваць (у 1 знач.).
2. Разм. Быць усхваляваным, хвалявацца. — Спакойна, хлопцы. — Гэтымі словамі.. [Салаўёў] імкнуўся заспакоіць і сябе, бо ўнутры ўсё бунтавалася — так не хацелася адыходзіць ні з чым.. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
захаце́цца, ‑хочацца; зак., безас., чаго і з інф.
З’явіцца, узнікнуць (пра жаданне). [Сцёпку] так моцна захацелася спаць, што вочы яго пачалі зліпацца самі. Колас. Захацелася хутчэй вярнуцца дадому, да сваіх палёў, да сям’і. Шахавец. Наблізілася старасць — захацелася адпачынку. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́караскацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Тое, што і выкарабкацца. [Мірон:] — Хату ў мяне надоечы замяло так, што хоць праз гарышча вылазь. Ледзь выкараскаўся. Хадкевіч. Іхнюю дывізію [дзе служыў Карпенка] улетку разбілі пад Лепелем, аднак рэшткі палка неяк выкараскаліся з акружэння. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́петраць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Высахшы, страціць свае якасці, колер і пад.; выветрыцца, засохнуць; схуднець. Пад гарачым, сонцам і ветрам выпетрала трава. □ — А худы які! — здзівіўся Іван, гледзячы на Міколу. — Чаго так выпетраў? Вобла, а не чалавек. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гано́к, ‑нка, м.
Некалькі бярвён, звязаных у адзін рад для сплаву; невялікі плыт. Нясе нас цячэннем вясенняй ракі За Віцебск, за Полацк, няма як спыніцца, Так добра ідуць у разводдзе ганкі. Зарыцкі. Вяжуць сасну У ганкі плытагоны. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задзі́рлівы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і задзірысты. Бадай усе [сведкі] ў адзін голас: хлопец так сабе, працавіты, але ж дужа ўжо непаслухмяны, задзірлівы. Лынькоў. [Янка] бачыў .. блішчасты круглы твар [суседкі] з задзірлівымі вачамі, бачыў, што смяецца яна хціва, з назолаю. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́таваць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак.
Разм. Жыць дзе‑н. летам, заставацца дзе‑н. на лета. У карэннях травы .. летавалі мурашкі. Чорны. Мы ўжо так і думалі, што бабуля з намі не толькі перазімуе, але і будзе летаваць. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)