кастарэ́з, ‑а, м.
Майстар разьбы па косці. Ілюль быў выдатным мастаком-кастарэзам. З маржовых іклаў ён вельмі добра выразаў птушак, звяроў, людзей, паўночныя пейзажы. Бяганская.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыблы́тваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм. Выблытаць з чаго‑н. усіх, многіх або ўсё, многае. Павыблытваць ногі з дроту. Павыблытваць птушак з сіла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пералётны, ‑ая, ‑ае.
Які адлятае на зіму ў вырай (пра птушак). Пералётныя птушкі. // перан. Які імкліва перамяшчаецца. Да пералётнага святла ракет далучыўся пажар эшалона. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыва́да ’тое, чым прынаджваюць птушак, рыб, жывёл; тое, што прыцягвае, прываблівае’ (Нік. Очерки). Субстантыў ад прыва́дзіць ’прынаджваць птушак, рыб, жывёл; прыцягваць, прывабліваць’, параўн. прыва́діть ’прывучыць’ (Растарг.), якое ад ва́дзіць 2 (гл.), аналагічныя укр. пріва́да ’прынада’, рус. дыял. прива́да ’звычка, патуранне; цяга, прыхільнасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Птуша́тнік ’ястраб’; ’хлапец, што разбурае птушыныя гнёзды’ (Нас.). Рус. смал. птушатник ’драпежная птушка, якая па-люе на іншых птушак, з’ядае птушыныя яйкі’; ’аматар птушак і птушыных яек’. Да птушка (гл.). Матывы намінацыі відавочныя з дэфініцыі значэння, параўн. укр. пташачар ’коршак, Accipiter nisus L.’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сво́йскі, -ая, -ае.
1. Не дзікі, выгадаваны чалавекам (пра жывёл, птушак).
С. конь.
Свойскія качкі.
2. Спакойны, не брыклівы.
Свойскае жарабя.
Свойскія ласяняты.
3. Не куплёны, выраблены дома, прыгатаваны ў хатніх умовах.
Свойскай работы ніткі.
4. Пра чалавека: які спагадліва, па-таварыску адносіцца да людзей (разм.).
С. сусед.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
насе́дзець, -джу, -дзіш, -дзіць і насядзе́ць, -сяджу́, -сядзі́ш, -сядзі́ць; -сядзі́м, -седзіце́, -сядзя́ць; -се́джаны; зак., што.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра птушак: сагрэць яйкі цяплом свайго цела, выседжваючы птушанят.
2. Нажыць якую-н. хваробу ў выніку працяглага сядзення (разм.).
Н. гемарой.
|| незак. насе́джваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Акы́ш ’вокліч для адгону птушак’ (Бяльк., БРС), акыша ’адганяць курэй’ (КТС). Гл. кыш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
барвава́ты, ‑ая, ‑ае.
З барвовым адценнем. Не стаў я падглядваць за прыватным Жыццём незнаёмых птушак, Бо ў небе ўспыхнула шмат барваватых з жоўтым адценнем стужак. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падзяўбці́, ‑дзяўбу, ‑дзяўбеш, ‑дзяўбе; ‑дзяўбём, ‑дзеўбяце; пр. падзёўб, ‑дзяўбла, ‑дзяўбло; зак., каго-што.
1. Здзяўбці ўсё (пра птушак). Падзяўблі галубы ўвесь корм.
2. Дзяўбці некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)