зык, ‑у, м.
Рэзкі, звонкі гук, голас. З выгану даносіўся рэзвы зык пастуховай трубы. Гартны. З балот даносіліся хвалі незвычайна мяккіх зыкаў крахтання жаб. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ф,
1. Дваццаць трэцяя літара беларускага алфавіта, якая мае назву «эф» і ўжываецца пераважна ў словах іншамоўнага паходжання.
2. Глухі, губна-зубны, шчылінны зычны гук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узмацні́ць сов., в разн. знач. уси́лить;
у. гук — уси́лить звук;
артыле́рыя ўзмацні́ла аго́нь — артилле́рия уси́лила ого́нь;
у. выхава́ўчую рабо́ту — уси́лить воспита́тельную рабо́ту
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жгіў-жгіў ’гукапераймальны выклічнік, які імітуе гук пілы’ (полац., Нар. лекс., 22).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
право́днасць, ‑і, ж.
1. Здольнасць рэчыва, матэрыі праводзіць цяпло, гук, электрычны ток і пад. Праводнасць металаў.
2. Здольнасць нервовых і мышачных тканак жывёльнага арганізма перадаваць узбуджэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
двухгало́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які спяваецца на два галасы. Двухгалоснае спяванне. Двухгалосная песня.
2. Які з’яўляецца спалучэннем двух галосных гукаў у аднаскладовым вымаўленні; дыфтангічны. Двухгалосны гук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́чап, ‑а, м.
Шост, да якога прымацоўваецца калодзежнае вядро. Зарыпаў над студняю вочап. Калачынскі. З двара даносіцца неўгамоннае чырыканне вераб’ёў, скрып вочапаў, гук бляшаных вёдраў. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чуфы́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Спец. Утвараць характэрны гук «чуф» (пра цецерукоў і пад.). [Бацька] прыманьваў цецерукоў да сябе, чуфыкаючы гэтак жа сама, як і яны. Масарэнка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
По́каць ’лопацца (пра пупышкі), перыць бялізну’ (Сл. ПЗБ), ’без меры есці ці піць’, ’рвацца; надрывацца’, ’раздувацца (ад гневу)’: цебе сянни покаець (Нас.), по́кыць ’лопаць, гучна ляскаць; прагна есці’ (З нар. сл.), покнуць ’трэснуць, лопнуць’ (Варл.), ’разбіць’ (Сл. ПЗБ), ’выцяць’ (Бяльк.), по́кацца ’лопацца, трэскацца’ (Касп.), ’распускацца (пра пупышкі)’ (Варл.), по́кала ’пражора’ (Бяльк.). Укр., рус. покать ’стукаць, калаціць’, палаб. păkně ’падае’, славен. pókati ’ляскаць, грымець’, балг. по́кам ’стукаць’, макед. по́кнуват са ’трэскацца (пра вусны)’. Ад гукапераймальнага *pokъ (*pukъ): пок ’гук падзення; гук стрэлу’ (Юрч. СНЛ), ’гук трэскання’ (Нас.), покаўка ’ляскаўка’ (Нас.), рус. пок ’гук пры разрыве; трэск’, славен. pòk ’трэск’ (параўн. Цвяткоў, Запіскі, 69; БЕР, 5, 482; Сной, 463). Гл. пукаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трэск, -у, м.
1. Сухі, рэзкі гук, які ўтвараецца пры ламанні, трэсканні, разрыванні і пад. чаго-н.
Т. галля.
2. Шум, які ўтвараецца пры рабоце механізмаў, інструментаў і пад.
Т. матора.
Т. кулямёта.
3. перан. Шуміха, пустая балбатня (разм.).
◊
З трэскам (выгнаць, праваліцца і пад.) — ганебна, з вялікім скандалам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)