Verbum

Ва́хныль ’вухналь, цвік, якім прыбіваюць падкову да капыта’ (Бяльк.). Дыялектная змена слова вухналь ’тс’ (запазычанага з польск. ufnal < ням. Hufnagel; параўн. Брукнер, 592). Пры перанясенні націску на першы склад нібы «аднаўляецца» націскное «а» (якога там у рэчаіснасці ніколі не было).

Вуркатаць (БРС). Да вурча́ць, суфіксацыя ‑ат‑ (‑от) характэрна для ўтварэння гукапераймальных слоў. Параўн. рус. воркот, чэш. vrkot, славац. vrkotať, укр. воркотати, польск. warkotać, wurkot і інш. (Голуб-Копечны, 336; Фасмер, 2, 351; Махэк₂, 700; Брукнер, 602; Шанскі, 1, В, 164).

Ґе́лзаць ’кілзаць’ (Сцяц.). Як і кілзаць (гл.), запазычанне з польск. kiełzać ’тс’ (аб паходжанні польск. слоў гл. Брукнер, 227–228). У бел. мове адбылося азванчэнне k‑ > g‑, што нярэдка бывае ў словах, дзе ёсць санорны r або l. Параўн. ге́льзаць.

*Мару́глы, мору́глы ’прыжмураны’, мору́жыць ’прыжмурваць’ (ТС). Рус. перм. моро́говатый ’які дрэнна бачыць’, разан. муру́глы ’хмурны (дзень)’, польск. mrugać ’маргаць’, mrugliwy ’які міргае’, чэш. mrholiti, славен. mrgoléti. Да прасл. mъкg‑ati, параўн. рус. моргать і мургать (Фасмер, 2, 652; Брукнер, 346).

◎ Мэндрыкі ’печыва з мукі ці бульбы’ (іўеў., Сл. ПЗБ). Магчыма, з літ. mėndrė ’трыснёг’. Параўн. палачкі (кукурузныя, салёныя і да таго пад.). Не выключаецца запазычанне з польск. maldrzyk ’коржык з сырам’ ці укр. мандрык ’тс’ (Брукнер, 319; ЕСУМ, 3, 381).

◎ Наўнэт ’вельмі’: Наўнэт спужалася (свісл., Сцяшк. Сл.), ’зусім’ (Адамчык); параўн. на ўнэт ’ушчэнт’ (Сл. ПЗБ), што выводзіцца з польск. wnet ’зараз’ (там жа, 212), у сваю чаргу запазычанага з чэш. hned ’адразу, неадкладна, зараз’ (Брукнер, 627; Махэк₂, 213). Гл. унэт.

Пра́шка, мн. л. прашкі ’хлусня’, ’глупства’ (Нас.). Насовіч (там жа) параўноўвае з прахъ, але слова, несумненна, з польск. fraszka ’драбяза’. Параўн. яшчэ чэш. fraška ’фарс, бурлеск’. З італ. frasca ’галінка’, мн. л. frasche ’дробязь, глупства’ (Брукнер, 127; Голуб-Ліер, 173).

Сальцісо́н ’каўбасны выраб з спрасаваных вараных субпрадуктаў’ (ТСБМ), ’вантрабянка’ (Мат. Гом.), салтысо́н ’тс’ (Скарбы), салтасо́н, сальсасо́н, сальсесо́н, салтысо́н ’тс’ (Сл. ПЗБ). З польск. salceson, якое Брукнер (480) выводзіць з італ., параўн. salsume, salsamento, salsiccia ’каўбаса’, а не з франц. saucisson.

Сцізо́рык ’невялікі складаны кішэнны нож’ (ТСБМ, Шн. 2, Сержп.), сцызо́рык ’тс’ (Мядзв.), сузо́рак ’тс’ (Касп.), слюзо́рык (Шымк. Собр.), цызо́рык ’тс’ (Некр. і Байк.). З польск. scyzoryk < лац. scisorium < scindere ’краіць’ з суфіксам ‑yk, як у nożyk ’ножык’; гл. Брукнер, 483–484.

Сігна́л ‘умоўны знак’ (ТСБМ), сыгна́л ‘тс’ (Ласт., Некр. і Байк.). Новае запазычанне з рус. сігнал ‘тс’ ці польск. sygnał, што праз франц. signal або ням. Signal з сяр.-лац. signāle (< лац. signum ‘знак, сігнал’), гл. Фасмер, 3, 618; Брукнер, 528.