багре́ц м. ба́рва, -вы ж., ба́гра, -ры ж., чы́рвань, -ні ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
багря́нец м. ба́рва, -вы ж., ба́гра, -ры ж.; чы́рвань, -ні ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
румя́нец м.
1. румя́нец, -нцу м.;
2. перен., разг. чы́рвань, -ні ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раўнаду́шнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць раўнадушнага; абыякавыя, безудзельныя адносіны да каго‑, чаго‑н. Чырвань заліла твар Ларысы: ёй зрабілася сорамна за сваю настаўніцу, за яе раўнадушнасць. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́рва, ‑ы, ж.
1. Фарба, афарбоўка, колер. Цешыцца было чым: летам агародчык буяў усімі барвамі красы. Мележ. [Галя:] — Звярніце ўвагу: якія барвы! Сотня адценняў — пачынаючы ад цёмна-зялёнага да цёмна-пурпуровага. Дубоўка.
2. Чырвань, густа-чырвоны колер. І ўрэшце — неба. Неба, якое ўсё мацней адлівае пякельнай, смяротнай і трывожнай барвай. Караткевіч. Барвай набрынялі пеністыя лёгкія хмаркі, чырвань заліла ўсё: і лес, і вёску, і паплавы. Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
увагна́ць, уганю́, уго́ніш, уго́ніць; увагна́ў, -на́ла; угані́; увагна́ны; зак.
1. каго (што) у што. Загнаць унутр.
У. жывёлу ў хлеў.
2. што ў што. З сілай убіць, уткнуць.
У. рыдлёўку ў зямлю.
3. перан., каго (што) у што. Давесці да якога-н. стану (звычайна непрыемнага).
У. у пот.
У. у чырвань.
У. у расходы.
|| незак. уганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
краснота́ ж.
1. чы́рвань, -ні ж.;
2. (покраснение) пачырване́нне, -ння ср.;
краснота́ в го́рле пачырване́нне ў го́рле.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ірдзе́ль ’чырванашчокі, чырванатвары’ (Нас., Гарэц., Яруш., Бяльк.), ’пыхаючы здароўем’ (Нас., Касп.), ’чырвань’ (Др.-Падб.), ирдзе́нь ’чырванашчокі, чырванатвары, часцей аб мужчыне’ (Нас.). Утворана суфіксам ‑ель ад ірдзець (гл.) (Карскі, 1, 262) ці ад ірдзяны, як таусцель, крывель, гарбель і да т. п. (Сцяцко, Афікс. наз., 98).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
напаўсур’ёзны, ‑ая, ‑ае.
Не зусім сур’ёзны. Напаўсур’ёзны тон. □ Міхась пранікліва паглядзеў на Валю, але па твару яе нічога не мог убачыць — ён быў звычайны: напаўсур’ёзны, напаўздзіўлены; нават тая чырвань, што ўспыхнула спачатку, знікла. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ізумру́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да ізумруду. Ізумрудныя капальні. Ізумрудны бляск. // Зроблены з ізумруду; з ізумрудам (ізумрудамі). Ізумрудны пярсцёнак.
2. Колеру ізумруду, ярка-зялёны. Нясмела паблісквае ізумруднае лісце, сарамліва хаваючы бледную чырвань брусніц. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)