ідэа́льны, -ая, -ае.

1. Які адпавядае ідэалу, узвышаны, незямны.

Ідэальныя ўзаемаадносіны.

2. Вельмі добры, дасканалы, узорны.

Ідэальная сям’я.

Ідэальная цішыня.

|| наз. ідэа́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узо́рнасць ж.

1. показа́тельность; см. узо́рны 1;

2. узо́рчатость

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пры́кладны, -ая, -ае.

1. Выдатны, узорны, які служыць прыкладам.

Прыкладная гаспадыня.

2. Тое, што і прыблізны.

П. падлік чаго-н. Паехалі прыкладна (прысл.) у сем гадзін.

|| наз. пры́кладнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

даскана́лы, ‑ая, ‑ае.

Які характарызуецца найвышэйшай ступенню і паўнатой дадатных якасцей; узорны, беззаганны, бездакорны. Дасканалая тэхніка. Дасканалая паэтычная форма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паказа́льны, -ая, -ае.

1. Які дае падставу для якіх-н. вывадаў.

П. факт.

Яго заява вельмі паказальная.

2. Які арганізаваны для ўсеагульнага азнаямлення.

П. суд.

3. Узорны, які служыць прыкладам для іншых.

Паказальная гаспадарка.

|| наз. паказа́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

першакла́сны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да першага класа, разраду. Першакласны рэстаран. Першакласныя каюты.

2. Выдатнай вартасці, якасці; узорны. Першакласная тэхніка. Першакласны завод. Першакласны ігрок. □ Спецыяліст, ведама, Шпілеўскі першакласны — залатыя рукі. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

приме́рный в разн. знач. пры́кладны; узо́рны;

приме́рное поведе́ние пры́кладныя (узо́рныя) паво́дзіны;

приме́рный срок пры́кладны тэ́рмін.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мадэ́ль, -і, мн. -і, -ей і -яў, ж.

1. Узорны экзэмпляр для вырабу чаго-н.

Новая м. сукенкі.

2. Макет якога-н. вырабу, часцей у зменшаным выглядзе.

М. самалёта.

3. Тып, марка канструкцыі.

Новая м. аўтамабіля.

4. Схема якой-н. з’явы або фізічнага аб’екта (спец.).

М. атама.

|| прым. мадэ́льны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

акадэмі́чны, -ая, -ае.

1. гл. акадэмія.

2. Які прытрымліваецца ўсталяваных традыцый (у навуцы, мастацтве).

А. жывапіс.

3. Навучальны (у дачыненні да вышэйшых навучальных устаноў).

А. год.

4. перан. Чыста тэарэтычны, не звязаны з пракгыкай.

Гэта акадэмічныя спрэчкі.

5. У складзе назваў тэатраў, аркестраў, капэл азначае: найвышэйшай кваліфікацыі, узорны.

Нацыянальны а.

Вялікі тэатр оперы і балета Рэспублікі Беларусь.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Мадэль ’макет чаго-небудзь’, ’узорны экземпляр новага вырабу’, ’тып, марка, узор канструкцыі’, ’схема з’явы або фізічнага аб’екта’ (ТСБМ). Запазычана з рус. модель < ням. Modelle < франц. modèle < італ. modello, якое з’яўляецца памяншальнай формай modo < лац. modus ’спосаб’, ’мера’. Магчыма і другаснае запазычанне (XX ст.) з рус. мовы (гл. Фасмер, 2, 636; Махэк₂, 371; Голуб-Ліер, 318; Брукнер, 342). Параўн. таксама мо́дэль (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)