ско́лько
1.
2.
◊
ско́лько душе́
ско́лько лет, ско́лько зим! ко́лькі лет, ко́лькі зім!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ско́лько
1.
2.
◊
ско́лько душе́
ско́лько лет, ско́лько зим! ко́лькі лет, ко́лькі зім!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хаце́ць
◊ як хо́чаце (хо́чаш) — как хоти́те (хо́чешь); как вам (тебе́)
хо́чаш не хо́чаш — хо́чешь не хо́чешь; во́лей-нево́лей;
еш — не хачу́ — ешь — не хочу́;
не х. ве́даць — не хоте́ть знать;
чаго́ ле́вая нага́ хо́ча — чего́ ле́вая нога́ хо́чет;
ко́лькі хо́чаш; ко́лькі душа́ хо́ча — ско́лько душе́
чаго́ б хаце́ў слеп, каб ба́чыў свет —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абы-які́
1. (всё равно какой) како́й-нибудь; како́й
2.
◊ не абы-які́ — изря́дный; не лишь бы како́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абы-што́ (
1.
2.
◊ не абы-што́ — не лишь бы что; не фунт изю́му
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абы-я́к
1. небре́жно, как попа́ло; ка́к-нибудь; ко́е-ка́к; лишь бы как; (недобросовестно — ещё) хала́тно;
2. (всё равно как) как
3. (безразлично) равноду́шно;
◊ так-ся́к, абы-я́к — так-ся́к, ко́е-ка́к;
не абы-я́к — как сле́дует, изря́дно; не ка́к-нибудь, не лишь бы как
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
трэ́ба I
1. с
2. сле́дует; необходи́мо; тре́буется;
3.
4.
◊ так яму́ (ёй, ім і г.д.) і т. — так ему́ (ей, им и т.д.) и на́до, и подело́м ему́ (ей, им и т.д.);
лепш не т. — лу́чше не на́до;
т. і ме́ру ве́даць — на́до (пора́) и честь знать;
т. ду́маць — на́до ду́мать (полага́ть);
і да булавы́ т. галава́ —
трэ́ба II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
душа́
глубоко́ запа́сть в душу глыбо́ка запа́сці ў душу́;
ще́драя душа́ шчо́драя душа́;
рабо́тать с душо́й працава́ць з душо́й;
на́ душу населе́ния на душу́ насе́льніцтва;
◊
от всей души́ ад усёй (ад шчы́рай) душы́;
отвести́ ду́шу адве́сці душу́;
вы́мотать всю ду́шу вы́матаць усе́ духі́;
душа́ не на ме́сте душа́ не на ме́сцы;
мёртвая душа́ мёртвая душа́;
стоя́ть над душо́й стая́ць над душо́й;
ему́ не по душе́ э́то яму́ гэ́та не даспадо́бы;
души не ча́ять (в ком) душы́ не чуць (у кім);
ско́лько душе́
душа́ нараспа́шку душа́ наро́схрыст, шчы́рая душа́;
по душа́м шчы́ра, адкры́та;
за ми́лую ду́шу з ахво́тай;
все́ми си́лами души́ усі́мі сі́ламі душы́;
жить душа́ в ду́шу жыць душа́ ў душу́;
душа́-челове́к душа́-чалаве́к;
прода́жная душа́ прада́жная душа́;
отда́ть бо́гу ду́шу адда́ць бо́гу душу́, душо́й загаве́ць;
криви́ть душой крыві́ць душо́ю;
всей душо́й усёй душо́й;
душа́ не принима́ет душа́ не прыма́е;
с души́ воро́тит з душы́ ве́рне;
душо́й и те́лом душо́й і це́лам;
загляну́ть в ду́шу у душу́ загляну́ць;
влезть в ду́шу у душу́ зале́зці;
до глубины́ души да глыбіні́ душы́;
душа́ ушла́ в пя́тки душа́ ў пя́ты пайшла́; аж душа́ зайшла́ся;
не име́ть ни копе́йки за душо́й не мець капе́йкі за душо́й;
ничего́ за душо́й нет нічо́га за душо́й няма́;
брать (взять) грех на́ душу браць (узяць) грэх на душу́;
вложи́ть ду́шу во что́-л. улажы́ць душу́ ў што-не́будзь;
душа́ не лежи́т к кому́-, чему́-л. душа́ не ляжы́ць (не го́рнецца) да каго́-, чаго́-не́будзь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
душа́
◊ д.-чалаве́к — душа́-челове́к;
д.-хло́пец — руба́ха-па́рень;
душо́й загаве́ць — отда́ть бо́гу ду́шу;
чу́е д. — чу́ет се́рдце;
д. мле́е — се́рдце замира́ет;
д. наро́схрыст — душа́ нараспа́шку;
ко́лькі д. хо́ча (жада́е) — ско́лько душе́
усёй душо́й — всей душо́й;
прада́жная д. — прода́жная душа́;
чарні́льная д. — черни́льная душа́;
чо́ртава д. — чёртова душа́;
адзі́н душо́ю — один одинёшенек;
крыві́ць душо́ю — криви́ть душо́й;
адве́сці душу́ — отвести́ ду́шу;
цёпла на душы́ — тепло́ на душе́;
го́рка на душы́ — го́рько на душе́;
накіпе́ла на душы́ — накипе́ло на душе́;
д. не прыма́е — душа́ не принима́ет;
з душы́ ве́рне — с души́ воро́тит;
душо́й і це́лам — душо́й и те́лом;
загляну́ць у душу́ — загляну́ть в ду́шу;
ле́зці ў душу́ — лезть в ду́шу;
ад (з) глыбіні́ душы́ — от глубины́ души́;
да глыбіні́ душы́ — до глубины́ души́;
у глыбіні́ душы́ — в глубине́ души́;
ад усёй душы́ — от всей души́;
д. не на ме́сцы — душа́ не на ме́сте;
стая́ць над душо́й — стоя́ть над душо́й;
усі́мі фі́брамі душы́ — все́ми фи́брами души́;
жыць д. ў душу́ — жить душа́ в ду́шу;
адда́ць бо́гу душу́ — отда́ть бо́гу ду́шу;
д. ў пя́тках апыну́лася — душа́ ушла́ в пя́тки;
не мець капе́йкі пры душы́ (за душо́й) — не име́ть копе́йки за душо́й;
як бог на душу́ пало́жыць — как бог на́ душу поло́жит;
нічо́га за душо́й няма́ — ничего́ за душо́й нет;
браць грэх на душу́ — брать грех на́ душу;
бо́гу душо́ю не вінава́ты (не ві́нен) — как пе́ред бо́гом чист;
ко́лькі д. хо́ча (жада́е) — ско́лько душе́
улажы́ць душу́ — (у што) вложи́ть ду́шу (во что);
д. не ляжы́ць (не го́рнецца) — (да каго, чаго) душа́ не лежи́т (к кому, чему);
жыць як д. жада́е — жить в своё удово́льствие;
для душы́ — для души́;
д. балі́ць — душа́ боли́т;
з адкры́тай душо́й — с откры́той душо́й;
за мі́лую душу́ — за ми́лую ду́шу;
зае́чая (зайчы́ная) д. — за́ячья душа́;
мёртвыя ду́шы — мёртвые ду́ши;
наплява́ць у душу́ — наплева́ть в ду́шу;
па душы́ — (каму) по душе́ (кому);
у душы́ — в душе́;
па душу́ — (чыю) по ду́шу чью;
з лёгкай душо́й — с лёгким се́рдцем;
з дараго́й душо́й — всей душо́й, с ра́достью, раду́шно; от всей души́;
адкры́ць душу́ — откры́ть ду́шу;
браць (узяць) за душу́ (сэ́рца) — брать (взять) за́ душу (се́рдце);
вы́няць душу́ — вы́нуть ду́шу;
вы́вернуць душу́ — вы́вернуть ду́шу;
вы́трасці душу́ — вы́трясти ду́шу;
хварэ́ць душо́й — боле́ть душо́й;
(хоць) д. вон — (хоть) дух вон;
цягну́ць за душу́ — тяну́ть за́ душу;
запа́сці ў душу́ — запа́сть в ду́шу;
ле́гчы на душу́ — лечь на́ душу;
надрыва́ць душу́ — надрыва́ть ду́шу;
д. перавярну́лася — душа́ переверну́лась;
крык душы́ — крик души́;
вы́матаць (усю) душу́ — вы́мотать (всю) ду́шу;
трыма́цца як чорт за душу́ — держа́ться как чёрт за́ душу;
адпусці́ць душу́ на пакая́нне — отпусти́ть ду́шу на покая́ние;
ні адно́й жыво́й душы́ — ни одно́й живо́й души́;
д. гары́ць — душа́ гори́т;
душы́ не чуць — души́ не ча́ять;
прада́ць чо́рту душу́ — прода́ть чёрту ду́шу;
як ма́слам па душы́ — как ма́слом по душе́;
ледзь-ледзь д. трыма́ецца — е́ле-е́ле душа́ в те́ле;
чужа́я д. — цёмны лес —
ра́да б д. ў рай, ды грахі́ не пуска́юць — рад бы в рай, да грехи́ не пуска́ют
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хоць
1. союз
2. союз
3. союз
4. союз
5. частица
6. частица выделительная (к примеру, например) хоть;
7. частица
8. частица
◊ х. бы і так — хоть (хотя́) бы и так;
х. калі́ — в любо́е вре́мя; всегда́; когда́
х. куды́ —
х. бы што — а) хоть бы что́; б)
х. шаро́м пакаці́ — хоть шаро́м покати́;
х. завалі́ся — хоть завали́сь;
х. памры́ — хоть умри́;
х. ваўко́ў ганя́й — соба́чий хо́лод;
х. во́ўкам вый — хоть во́лком вой;
х. кол на галаве́ чашы́ — хоть кол на голове́ теши́;
х. гвалт крычы́ — хоть карау́л кричи́;
(цёмна) х. во́ка (во́чы) вы́калі — (темно́) хоть глаза́ вы́коли;
х. іго́лкі збіра́й — хоть иго́лки собира́й;
х. касо́ю касі́ — хоть косо́й коси́;
х. гаць гаці́ — хоть пруд пруди́;
х. у дамаві́ну кладзі́ — хоть в гроб клади́;
х. ба́чыць во́ка, ды даста́ць далёка —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)