сакрамента́льны, -ая, -ае (кніжн.)
1. Звязаны з рэлігійным абрадам, рытуальны.
Сакраментальныя словы (таксама перан.: якія гучаць, як заклінанні).
2. перан. Які замацаваўся ў традыцыі, стаў звычайным.
|| наз. сакрамента́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кіпрыёцкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да кіпрыётаў, які належыць, уласцівы ім. Кіпрыёцкія традыцыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трады́цыя, ‑і, ж.
Гістарычна выпрацаваныя звычаі, погляды, нормы паводзін, густу і пад., якія пераходзяць ад папярэдняга да наступнага пакалення. Крытычныя традыцыі Бялінскага. Рэвалюцыйныя традыцыі пралетарыяту. Класічныя традыцыі тэатра. □ [Пятро Тадаровіч] чапляўся за зямлю, за традыцыі працавітага простага чалавека, за жыццё. Чорны. Ламаць устаноўленыя традыцыі нельга было без рызыкі здабыць славу нейкага адшчапенца і чалавека падазронага, асабліва ў такі час, калі настаўнікі зарэкамендавалі сябе як людзі з крамольніцкім складам мыслей. Колас. // Парадак, няпісаны закон, што ўстанавіўся ў паводзінах, быце. Стаць традыцыяй. Увайсці ў традыцыю. □ Начальнік порта ў захапленні ад адвагі капітана, які застаўся адзін .. і не пакідаў судн[а] паводле лепшых мараходных традыцый. Самуйлёнак. У брыгадзе з’явілася і такая традыцыя — калектыўна адзначаць дні нараджэння. Лось. // Норма чаго‑н. Традыцыя сцэнічнага вымаўлення.
[Ад лац. traditio — перадача.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спадкае́мец, -мца, мн. -мцы, -мцаў, м.
1. Асоба, якая атрымала спадчыну або мае права на яе.
2. перан. Той, хто прадаўжае чые-н. традыцыі, чыю-н. дзейнасць.
|| ж. спадкае́мніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым. спадкае́мскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
традыцы́йны, ‑ая, ‑ае.
Які з’яўляецца традыцыяй (у 1 знач.); заснаваны на традыцыі і замацаваны ёю. Традыцыйны звычай. □ Аўтары іншых помнікаў хоць і прытрымліваліся традыцыйнага правапісу, але былі менш адукаванымі і таму дапускалі пад уплывам жывога вымаўлення больш памылак. Булыка. // Які праходзіць, адбываецца па традыцыі. Традыцыйны крос. Традыцыйны кірмаш. □ Як бы там ні было, а кожны дзень, ідучы вячэраць у сталоўку, хлопцы з традыцыйным маршам неслі чарговае крэсла і ставілі каля стала. Нядзведскі. // Прыняты па традыцыі; звычайны. Традыцыйны касцюм. □ Абуты [партызаны] былі хто ў боты,.. а хто ў традыцыйныя палескія лапці. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шанава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; незак., каго-што.
1. Беражліва адносіцца, не расходаваць што-н. дарэмна.
Ш. сваё здароўе.
Ш. грошы.
2. Адносіцца з пашанай, павагай да каго-, чаго-н., цаніць што-н., прытрымлівацца чаго-н.
Ш. народныя традыцыі.
Ш. свой аўтарытэт.
Ш. парадак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дына́стыя, -і, мн. -і, -тый, ж.
1. Шэраг манархаў з аднаго і таго ж роду, якія паслядоўна змяняюць адзін аднаго.
Д.
Бурбонаў у Францыі.
2. перан. Шэраг пакаленняў, якія перадаюць з роду ў род прафесійнае майстэрства, традыцыі.
Д. сталявараў.
|| прым. дынасты́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усту́пка, -і, ДМ -пцы, ж.
1. гл. уступіць².
2. мн. -і, -пак. Адказ ад чаго-н. на карысць іншага.
Ісці на ўступкі.
3. мн. -і, -пак, перан. Кампраміснае рашэнне, паслабленне ў чым-н.
Зрабіць уступку традыцыі.
4. Скідка з назначанай цаны.
Прадаць тавар з уступкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спадкае́мец, ‑мца, м.
1. Асоба, якая атрымала спадчыну або мае права на яе; наследнік.
2. перан. Той, хто працягвае чые‑н. традыцыі, чыю‑н. дзейнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канфармі́зм, ‑у, м.
Прыстасавальніцтва, пасіўнае прыняцце існуючага парадку, пануючых поглядаў і пад.; адсутнасць уласных пазіцый і беспрынцыповае прытрымліванне таго, што насаджаецца сілай аўтарытэту, традыцыі і пад.
[Ад лац. conformis — падобны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)