ску́рчвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да скурчыцца.
2. Зал. да скурчваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паску́рчвацца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Скурчыцца — пра ўсіх, многіх або пра ўсё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ско́рчиться
1. ску́рчыцца, мног. паску́рчвацца;
2. (скривиться) скрыві́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
согну́ться сагну́цца, мног. пазгіна́цца; (скорчиться) ску́рчыцца, мног. паску́рчвацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Звіндава́цца ’скурчыцца’ (Сл. паўн.-зах.). Віндава́цца < польск. windować się ’цяжка ўздымацца’, адкуль, магчыма, пераноснае значэнне ’стаміўшыся, згарнуцца’, ’скурчыцца’. Прыклад «Чалавек звіндуецца, ледзь умейсціцца і ляжыць так» можна, аднак, зразумець і ў значэнні ’ўздымацца’. Гл. вінда.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нахо́хліцца, ‑ліцца; зак.
Разм. Скурчыцца, натапырыўшы пер’е (пра птушак). Верабей зухавата пачысціў лапкай дзюбу, нахохліўся і наважыў маўчаць. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стулі́цца, стулю́ся, сту́лішся, сту́ліцца; зак.
1. Скурчыцца; сагнуцца.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра губы, вочы і пад.: шчыльна сціснуцца, заплюшчыцца.
Вусны стуліліся ад злосці.
3. Схавацца дзе-н. за што-н. (разм.).
С. за кустом.
|| незак. сту́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. сту́льванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Здуду́ліцца ’скурчыцца’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. тул. издудо́лить ’высмактаць, змучыць’, славац. zdudliť ’скурчыць’, zdúdliť sa, zdudliť sa ’скурчыцца’. Параўн. рус. дыял. дудо́лить(ся) ’піць, ссаць многа, доўга’, славац. dudlať ’выдаваць гукі булькання’, ’мармытаць’, рус. смал. дудо́ля ’дзіця, што яшчэ ссе’. Насуперак Фасмеру (1, 550) звязана, відаць, з дуда (гл.) (якое ў дыялектах мае значэнне ’соска’ (кур.) звязана з рус. дыял. дудить ’доўга і многа смактаць’), з суф. ‑уля/уль (Сцяцко, Афікс. наз., 67) ад дзеяслова ўтвараецца назоўнік *дуд‑уля/*дуд‑уль, на базе гэтага дзеяслоў *дудуліць, адкуль з прэфіксам з‑ (< jьz‑) *здудуліць ’выссаць’ > ’зрабіць скурчаным’, адкуль здудуліцца ’скурчыцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцяцю́рыцца ’сціснуцца, стуліцца, скурчыцца’ (Барад., Сл. ПЗБ), сцюцю́рыцца, сцюцюрэ́цца ’тс’ і ’зажурыцца, сцішыцца, замоўкнуць, заспакоіцца’ (Варл., Сл. ПЗБ). Экспрэсіўнае ўтварэнне, магчыма, ад цяцера, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пагну́цца, ‑гнецца; ‑гнёмся, ‑гняцеся, ‑гнуцца; зак.
1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Стаць, зрабіцца пагнутым. Пагнуліся, пакурчыліся бярозы. Скрыган.
2. Сагнуцца, скурчыцца — пра ўсіх, многіх. Людзі пагнуліся ад ветру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)