Verbum

са́мы, -ая, -ае, займ. азнач.

1. Ужыв. пры ўказальных займенніках «той», «гэты» для ўдакладнення, а таксама пры асабовых займенніках у знач. менавіта.

Гэта той с. дом.

Дык гэта і ёсць твая сяброўка? — Яна самая.

2. Ужыв. для ўдакладнення месца і часу ў знач. прама, як раз, непасрэдна.

Ля самага лесу.

На самае дно. 3 самай поўначы.

С. час касіць.

Самая пара гнаць кароў у поле.

3. У спалучэнні з якаснымі прыметнікамі служыць для ўтварэння найвышэйшай ступені, а пры назоўніках указвае на крайнюю ступень колькасці або якасці.

С. новы.

С. добры.

С. смак.

Самая бездараж.

С. накал падзей.

4. Тое, што і сам (у 1 і 2 знач.).

Парвала с. канверт, дастаючы са скрынкі.

◊

На самай справе — фактычна, у сапраўднасці.

Самы-самы (самая-самая, самае-самае і г.д.) (разм., жарт.) — добры.

Самы раз; у самы раз (разм.) — тады, калі трэба, у патрэбны момант.

Самы той! (іран.) — азначае: не на таго напалі.

сапра́на, нескл.

1. н. Найбольш высокі пеўчы голас.

Каларатурнае с.

2. ж. Самая высокая партыя ў хоры.

|| прым. сапра́навы, -ая, -ае.

Сапранавая арыя.

пярша́к, першаку́, м. (разм.).

1. Тавар першага гатунку.

2. Першая, самая моцная самагонка.

Хапіў першаку, дык аж вочы на лоб.

|| памянш. першачо́к, -чку́, м.

грот², -а, М гро́це, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Ніжні прамы парус на грот-мачце.

○

Грот-мачта — сярэдняя, самая высокая мачта на парусных і вёсельных суднах.

анако́нда, -ы, ДМ -ндзе, мн. -ы, -аў, ж.

Самая вялікая змяя сямейства ўдававых, якая жыве ў трапічных лясах, па берагах рэк, азёр Паўднёвай Амерыкі.

|| прым. анако́ндавы, -ая, -ае.

ка́пелька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.

1. Маленькая кропля.

Капелькі расы.

Выпіць да капелькі.

2. адз., перан., чаго. Самая малая колькасць чаго-н. (разм.).

У слоіку засталася к. малака.

ао́рта, -ы, ДМ -рце, мн. -ы, ао́рт і -аў, ж.

Самая буйная, галоўная артэрыя, якая жывіць артэрыяльнай кроўю органы цела.

|| прым. ао́ртавы, -ая, -ае, ао́ртны, -ая, -ае і аарта́льны, -ая, -ае.