ра́на I сущ., ж., прям., перен. ра́на;

агнястрэ́льная р. — огнестре́льная ра́на;

душэ́ўная р. — душе́вная ра́на;

сы́паць соль на ра́ны — сы́пать соль на ра́ны;

хоць да ра́ны прыклада́й — как шёлковый;

жыва́я р. — жива́я ра́на

ра́на II нареч.

1. в разн. знач. ра́но;

я прыйшо́ў зана́дта р. — я пришёл сли́шком ра́но;

яшчэ́ р. абе́даць — ещё ра́но обе́дать;

2. у́тром;

за́ўтра р. — за́втра у́тром;

р. ці по́знара́но и́ли по́здно

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

збудзі́ць сов., разг.

1. разбуди́ть, побуди́ть;

ра́на з.ра́но разбуди́ть;

2. (сделать активным) пробуди́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пакла́сціся сов. (обо всех, многих) лечь;

дзе́ці ра́на ~ла́ліся спаць — де́ти ра́но легли́ спать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

успіра́цца несов., разг.

1. опира́ться, облока́чиваться;

2. взбира́ться;

3. ра́но встава́ть;

4. (на что-нибудь) напа́рываться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

просну́ться сов., прям., перен. прачну́цца, мног. папрачына́цца;

ра́но просну́ться ра́на прачну́цца;

го́род просну́лся перен. го́рад прачну́ўся;

чу́вства просну́лись перен. пачу́цці прачну́ліся.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уздзіра́цца несов.

1. (отрываясь, подниматься) взла́мываться; отдира́ться;

2. разг. (рано проснувшись) встава́ть, поднима́ться;

3. страд. взла́мываться; отдира́ться; поднима́ться; см. уздзіра́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Кула́чкі ў выразе: Ешчэ чэрці на кулачкі ні браліса ’Яшчэ далёка да світання, яшчэ вельмі рана’ (Нар. словатв.). Усталі рано, бы чэрці на кулачку (ТС). Параўн. рус. кулички (у черта на куличках ’вельмі далёка’). Цяжка суаднесці семантыку бел. і рус. выразаў. Ва ўсякім разе беларускі матэрыял не дазваляе ўзводзіць слова да рус. кулич (параўн. Праабражэнскі, 1, 410) або польск. kuliczki ’testes’ (параўн. Ісачанка, ВЯ, 1957, 3, 121). Больш верагодным здаецца суаднясенне з польск. kulik ’карнавал на масленіцу’. Параўн. лат. kuluos lēkt ’гуляць на масленіцу’. Этымон гэтых слоў невядомы (Слаўскі, 3, 350–351).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

успаро́ць сов.

1. (разрезая, вскрыть) вспоро́ть;

у. паке́т — вспоро́ть паке́т;

2. разг. (очень рано разбудить) растолка́ть; подня́ть;

у. на до́світку — подня́ть на рассве́те

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прачну́цца сов., прям., перен. просну́ться, пробуди́ться; очну́ться;

дзіця́у́лася ра́на — ребёнок просну́лся (пробуди́лся, очну́лся) ра́но;

зямля́у́лася — земля́ просну́лась (пробуди́лась);

ма́сы ~ну́ліся — ма́ссы просну́лись (пробуди́лись);

пачуццё ~ну́лася — чу́вство просну́лось (пробуди́лось)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

успе́рціся сов., разг.

1. опере́ться, облокоти́ться;

у. на стол — опере́ться (облокоти́ться) на стол;

2. взобра́ться;

у. на гару́ — взобра́ться на́ гору;

3. ра́но встать;

4. (на что-нибудь) напоро́ться;

у. на драцяну́ю агаро́джу — напоро́ться на про́волочное огражде́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)