Ні́каць ’хавацца ў кутках, схіляць галаву’ (Нас.), ’шукаючы, заглядваць усюды’ (круп., Нар. сл.; Касп.), ’выглядваць; хадзіць сюды-туды’ (Мат. Гом., Ян.), ’прыглядацца’ (Сл. ПЗБ), ’сланяцца па кутках, хадзіць без мэты’ (Шатал.), ’заглядаць, куды не просяць’ (Янк. 3.), ’сноўдацца без справы’ (Пал.), сюды ж нік ’зірк’ (Янк. 3.), укр. ника́ти ’хадзіць, бадзяцца, сноўдацца, усюды заглядваючы’, рус. ни́кать ’даваць нырца; хадзіць без справы, без мэты’, славен. nikati ’адмаўляць; нахіляцца’. Прасл. *nikati з першапачатковым значэннем ’схіляць галаву да зямлі, нахіляцца’ (Махэк₂, 399), роднаснае літ. nỹkti ’слабець, панікаць’, прус. neikaut ’бадзяцца, сноўдацца’ і інш. Мяркуецца, што трэба адрозніваць разгледжанае *nikati 1 ад nikati 2, прадстаўленага ў дзеясловах тыпу ўнікаць, рус. проникать і пад., роднаснага літ. įnikti ’горача ўзяцца за што-небудзь’ (Фасмер, 3, 74; Махэк₂, 399; Бязлай, 2, 223).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прасяка́ць I несов.
1. в разн. знач. проруба́ть; просека́ть;
2. просека́ть;
1, 2 см. прасячы́
прасяка́ць II (к прася́кнуць) несов.
1. (чем-л.) пропи́тываться;
2. перен. проника́ть, проса́чиваться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
втира́ться
1. (впитываться при натирании) уціра́цца;
2. (пробираться, протискаться) разг. ула́зіць, убіва́цца, уціска́цца;
3. перен. (проникать хитростью в какую-л. среду) разг. уціра́цца, убіва́цца; см. втере́ться;
4. страд. уціра́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прони́зывать несов.
1. (продевать сквозь что) прані́зваць, пралы́гваць, праця́гваць;
2. (пробивать насквозь) прабіва́ць, прайма́ць, прако́лваць, праціна́ць;
3. перен. (проникать внутрь кого-, чего-л.) прайма́ць, прані́зваць; см. прониза́ть 1, 3, 4;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упуска́ць несов.
1. (давать входить, проникать) впуска́ть;
2. упуска́ть; (не удержав в руках — ещё) роня́ть;
3. перен. теря́ть, упуска́ть;
4. (в приготовленное место) вде́лывать; (плотн. — ещё) вре́зывать;
1-4 см. упусці́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ушыва́цца I несов.
1. (суживаться или укорачиваться) ушива́ться;
2. страд. вшива́ться; пришива́ться; вта́чиваться; ушива́ться, убира́ться; см. ушыва́ць
ушыва́цца II несов., прям., перен., разг. (проникать с усилием) влеза́ть, втёсываться; см. ушы́цца II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
проника́ющий
1. прич. які́ (што) праніка́е; які́ (што) прахо́дзіць; які́ (што) трапля́е, які́ (што) папада́е; які́ (што) прасо́чваецца; які́ (што) прабіра́ецца; які́ (што) пракра́дваецца; які́ (што) прасяка́е; см. проника́ть;
2. прил. праніка́льны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
проника́ние
1. праніка́нне, -ння ср.; прахо́джанне, -ння ср.; трапля́нне, -ння ср., папада́нне, -ння ср.; прасо́чванне, -ння ср.; прабіра́нне, -ння ср.; пракра́дванне, -ння ср.;
2. перен. (распространение, укрепление) праніка́нне, -ння ср., прасяка́нне, -ння ср.; см. проника́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
урыва́цца I несов. (рылом — о животных) врыва́ться, зарыва́ться
урыва́цца II несов.
1. врыва́ться; вла́мываться; вторга́ться;
2. перен. (внезапно, быстро проникать) врыва́ться;
3. перен. вме́шиваться, вторга́ться;
1-3 см. уварва́цца;
4. страд. урыва́ться; отнима́ться; см. урыва́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папада́ць несов.
1. (в цель) попада́ть;
2. (куда-л.) попада́ть;
3. (внутрь чего-л.) попада́ть; проника́ть;
4. безл., разг. (о наказании) попада́ть; достава́ться, влета́ть;
1-4 см. папа́сці;
◊ зуб на зуб не ~да́е — зуб на́ зуб не попада́ет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)