прада, прыназ. з Т.
Тое, што і прад у спалучэнні прада мной (мною). Раптам — стаіць [дзяўчынка] прада мною сама. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Прададнём ’досвіткам’ (астрав., Сл. ПЗБ). Да приди (гл. прад) і дзень (гл.). Запазычанне або калька польск. przedednie ’канец ночы, час перад світаннем’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прадпрыма́льнік ’арганізатар або ўласнік гандлёвага ці прамысловага прадпрыемства’, ’арганізатар выгаднай справы’ (ТСБМ). Калька рус. предприниматель, якое ў сваю чаргу калькуе ням. Unternehmer ’тс’ ад unter‑ ’прад’ і nehmen ’браць, прымаць’; паводле Станкевіча (Зб. тв., 1, 259) — русізм, замест прадпрыемца ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
псуць, псую, псуеш, псуе; псуём, псуяце; незак., каго-што.
Псаваць. Кажуць людзі, што пакляўся ён [Люцыян Таполя] Двум не дараваць грахоў прад смерцю: Біскупу Сямашку і яшчэ яловаму суку, Што век шкодзіў, Псуў яго майстэрства. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хва́лены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад хваліць.
2. у знач. прым. Які атрымаў высокую ацэнку; расхвалены. Забуду многіх музыкантаў хваленых, Але й прад смерцю прыгадаю зноў — Далёка ў полі, на пагорках варненскіх, Язычніцкія скрыпкі цвыркуноў. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адва́жны, ‑ая, ‑ае.
Які не баіцца небяспекі; смелы, рашучы, бясстрашны. Адважны чалавек. Адважны мараплавец. Адважныя сыны Радзімы. □ Адважныя людзі Савецкай краіны Пайшлі ў наступленне на тайны прыроды. Колас. [Маці:] — Пойдзеш ты у свет і людзі Хадою адважнай, Прад табою слацца будзе Край наш неабсяжны. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кля́тва, ‑ы, ж.
1. Урачыстае абяцанне, запэўненне. Клятва вернасці. □ Прад народам і радзімай Клятвай вернай, нерушымай Паклянуся я. Колас. Я кожны раз даваў сабе клятву: усе сілы аддаць за справу майго бацькі — старога шахцёра, падпольшчыка... Каваль.
2. Уст. Тое, што і кляцьба (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утаі́цца, утаюся, утоішся, утоіцца; зак. (часцей з адмоўем «не»).
Разм. Застацца невядомым для каго‑н. Праўда, утаіцца ад жонкі не ўдалося, але, ведаючы характар мужа, яна нічога не сказала яму. Васілёнак. Не ўтоішся з справай такою... І нікне Цімох. Баіцца ён сам прад сабою Прызнаць свой падвох. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трасяні́на, ‑ы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. трэсці (у 2 знач.); трасенне.
2. Калыванне пры яздзе па няроўнай дарозе. [Панасюк:] — Я, напрыклад, нядаўна ехаў у поездзе, дык такая была страшэнная трасяніна, што ледзь на нагах трымаўся. «Звязда».
3. Разм. Сварка, калатня. І ўсё ўстала прад вачыма Беднае кабеты: .. Сваркі, трасяніна. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
начха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. Чхаючы, запырскаць каго‑, што‑н.
2. Разм. Выказаць пагарду да каго‑, чаго‑н. Ну прыйдзе ліха к нам, — Яго не пастрыножыш. Начхай ты на яго. Колас. Устае прад вачыма наш дзень — звычайны дзень простых людзей, што будуюць жыццё, тых людзей, каму, як той казаў, начхаць на запіскі на клямках. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)