праганя́цца 1, ‑яецца; незак.
Зал. да праганяць 1.
праганя́цца 2, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.
Ганяцца за кім‑, чым‑н. некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утоля́ть несов.
1. (удовлетворять) заспако́йваць, здаво́льваць, спаталя́ць; (жажду — ещё) праганя́ць;
утоля́ть жа́жду праганя́ць (заспако́йваць, спаталя́ць) сма́гу;
2. (успокаивать, умерять) заспако́йваць, суціша́ць, спаталя́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вышу́гваць
‘вырастаць высокім; ліць, сыпаць, траціць што-небудзь; праганяць каго-небудзь, што-небудзь; рабіць што-небудзь у хуткім тэмпе’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вышу́гваю |
вышу́гваем |
| 2-я ас. |
вышу́гваеш |
вышу́гваеце |
| 3-я ас. |
вышу́гвае |
вышу́гваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вышу́гваў |
вышу́гвалі |
| ж. |
вышу́гвала |
| н. |
вышу́гвала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вышу́гвай |
вышу́гвайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
вышу́гваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прогоня́тьII сов. (гонять в течение какого-л. времени), разг. праганя́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прогоня́тьI несов., в разн. знач. праганя́ць; (пробивать — ещё) прабіва́ць; см. прогна́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праганя́цца I несов., страд. прогоня́ться; запива́ться; утоля́ться; см. праганя́ць I
праганя́цца II сов. (нек-рое время) прогоня́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сгоня́тьI несов.;
1. в разн. знач. зганя́ць;
2. (прогонять) разг. праганя́ць; см. согна́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ля́шыць, ляшы́ць ’разбіваць участак зямлі на палосы’, ’пазначаць, ставіць тычкі, вешкі за сейбітам на загоне’ (Нас., Сцяшк., Бяльк., Гарэц., Юрч., Касп., Мат. Маг., Сл. ПЗБ, Янк. Мат., Нар. лекс., Нар. словатв.), ’праганяць барозны па засеяным полі для спуску вады’ (КЭС, лаг.). Да ляха́ 2 (гл.). Сюды ж ляшэннік ’той, хто лешыць’ (зэльв., Нар. словатв.; Юрч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Со́ўма ‘гвалтоўна, напорыста’ (Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ), ‘знянацку, нечакана’ (Барад.). Дзеепрыслоўе ад соваць (гл.), утворанае па тыпу бегма, лежма і пад. Да семантыкі параўн. соўну́ць ‘штурхнуць’ і су́нуць ‘сунуць, пайсці гуртам’ (ТС), параўн. укр. совману́ти ‘штурхнуць’, што таксама звязваюць з со́ва́тися ‘совацца’, суну́ти ‘піхнуць’ (ЕСУМ, 5, 343). Магчыма, сюды ж соўма́к, соўма́н ‘ціхі, негаваркі чалавек, што паводзіць сябе незалежна’ (ТС), соўмач ‘нелюдзімы чалавек’ (лук., ЛА, 3), гл. саўміла. Наўрад ці звязана з тур. sovmak ‘гнаць, праганяць, адганяць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
туры́ць, туру, турыш, турыць; незак., каго-што.
Разм.
1. Гнаць, праганяць. Дружна хлопцы тураць Ворага за Тураў. Пушча. Два дыпломы, два значкі — Два закончыў інстытуты. Працаваць жа спец такі Лічыць горшаю пакутай. Дзе б ён толькі ні рабіў — Адусюль мятлою тураць. Маеўскі. // Паганяць, падганяць. — Я каня гэтак турыў, гнаў гэтак, — гаварыў маладзейшы [хлопец], з нейкаю як бы крыўдаю ў голасе. Чорны.
2. Несці, везці што‑н. вельмі грузнае, грувасткае. Наперадзе насос, за ім жа бочкі тураць. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)