запаве́дны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца пад аховай; недатыкальны. Запаведныя лугі. Запаведныя помнікі прыроды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Раскі ’завязкі ў фартуху’ (малар., Помнікі гіст. і культуры Беларусі, 1971, 3, 42). Да раса́ 2 (< прасл. ręsa ’акравак, кутасік, фрэнзлік’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кіры́ліцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да кірыліцы, напісаны кірыліцай. Кірыліцкае пісьмо. Кірыліцкія помнікі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

архітэкту́рны, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да архітэктуры. Архітэктурны інстытут, ансамбль. Архітэктурныя помнікі. Архітэктурная дэталь.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

старажытнару́скі, ‑ая, ‑ае.

Які існаваў у часы Старажытнай Русі, звязаны з імі. Старажытнарускія помнікі пісьменнасці. Старажытнаруская мова.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гістары́чны, -ая, -ае.

1. гл. гісторыя.

2. Які рэальна існаваў, не выдуманы.

Г. факт.

3. Які адносіцца да часу, ад якога захаваліся пісьмовыя помнікі (напр., рукапісы); проціл. дагістарычны.

Гістарычная эпоха.

4. Выключна важны, які ўвайшоў у гісторыю.

Гістарычныя рашэнні.

|| наз. гістары́чнасць, -і, ж. (да 1 і 4 знач.).

Г. мастацкага твора.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

старабелару́скі, ‑ая, ‑ае.

Які звязаны з развіццём беларускай народнасці, мовы, культуры ў перыяд 14–17 стст. Старабеларускія помнікі пісьменнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стараславя́нскі, ‑ая, ‑ае.

Які звязаны з літаратурна-пісьмовай культурай славян эпохі 9–11 стст. Стараславянская мова. Помнікі стараславянскай пісьменнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кара́ліна, ‑ы, ж.

Адна паперка, зярніна караляў. У ліку багатых знаходак — залатая караліна і абломкі шкляных пасудзін блізкаўсходняга паходжання. «Помнікі».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кафалі́чны ’сусветны, усеагульны’, эпітэт праваслаўнай царквы (ТСБМ). Параўн. рус. кафолический ’сусветны’, якое ўпершыню папала ў помнікі ў 1612 г. Першакрыніцай з’яўляецца грэч. καθολικός ’сусветны’ (гл. Шанскі, 2, К, 97–98). Бел. кафалічны, як можна меркаваць, з’яўляецца адносна новым запазычаннем з рус. мовы. Адносна рус. слова Шанскі, там жа, думае, што яно, магчыма, вытворнае ад прыметніка кафоликии (вядомага ў помніках ст.-слав. мовы) або запазычанне грэч. слова, якое не папала ў старажытныя помнікі, якія захаваліся. Параўн. яшчэ Фасмер, 2, 212. Ст.-бел. католицкий, католический < лац. calhoticus С грэч. (гл. Булыка, Запазыч., 143).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)