плю́ханне, ‑я, н.

Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. плюхаць — плюхнуць і плюхацца — плюхнуцца. Чуваць плюханне і скрогат плывучых крыг. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бо́ўкнуць

‘плюхнуцца, пляснуцца; бразнуць; сказаць адрывіста, незразумела што-небудзь і без прамога дапаўнення’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. бо́ўкну бо́ўкнем
2-я ас. бо́ўкнеш бо́ўкнеце
3-я ас. бо́ўкне бо́ўкнуць
Прошлы час
м. бо́ўкнуў бо́ўкнулі
ж. бо́ўкнула
н. бо́ўкнула
Загадны лад
2-я ас. бо́ўкні бо́ўкніце
Дзеепрыслоўе
прош. час бо́ўкнуўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

плюхану́ць

‘рэзкім рухам выліць што-небудзь, чаго-небудзь і без прамога дапаўнення; плюхнуцца’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. плюхану́ плюханё́м
2-я ас. плюхане́ш плюханяце́
3-я ас. плюхане́ плюхану́ць
Прошлы час
м. плюхану́ў плюхану́лі
ж. плюхану́ла
н. плюхану́ла
Загадны лад
2-я ас. плюхані́ плюхані́це
Дзеепрыслоўе
прош. час плюхану́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

◎ Па́цнуцца ’стукнуцца, трэснуцца’ (ТС). Да пац©, пацаць (гл.). Параўн. таксама польск. pacnąć ’ляснуцца, упасці на зямлю, плюхнуцца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

плесну́ться

1. (о волнах, море) плёснуцца;

2. (в воде) плю́хнуцца; (водой) плю́хнуць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

плёхнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.

Тое, што і плюхнуцца. З жахам убачыўшы, што не здолее ўцячы, лось, як бег, з разгону плёхнуўся ў ваду і паплыў на другі бераг. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

плюх, выкл.

Разм.

1. Абазначае гук ад падзення чаго‑н. у ваду або іншую вадкасць. У ранішняй цішыні толькі і чулася: плюх, плюх... Ігнаценка.

2. у знач. вык. Адпавядае дзеясловам: плюхнуць, плюхнуцца і плюхаць, плюхацца. Я глядзеў направа, а з левага боку — плюх за шыю нешта халоднае. Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бо́ўтнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак. і аднакр.

1. Кінуцца, упасці ў ваду, нырнуць; плюхнуцца. Чуваць, як боўтнуўся бабёр Каля карчоў у раску. Бялевіч. Раптам нешта доўгае і чорнае шпарка слізганула.. і боўтнулася ў ваду. Ляўданскі.

2. чым. Разм. Боўтнуць (у 1 знач.). [Анісім] боўтнуўся лыжкай у місе баршчу і на гэтым загавеў. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

плюх межд., в знач. сказ., прост.

1. бух;

2. шлёп, плюх;

1, 2 см. плю́хнуць 1, 4;

3. булты́х; см. плю́хнуцца 2

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Мкаць ’кранацца, скакаць з месца’, ’імчаць’, ’кінуцца, схапіць разам’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.), мкну́цца ’праціскацца’, ’імчацца з месца’, ’ударыцца’, ’лезці, чапляцца’, ’сунуцца, плюхнуцца наперад’ (Нас., Гарэц.), ’рухацца’ (Яруш.), мкнуць ’пацягнуць, ударыць дубцом’, ’кінуцца бегчы’ (Нас.). Укр. за‑мкну́ти, рус. ‑мкнуть, ‑мыка́ть, мчать, ст.-рус. промъкнути ся, польск. mknąć, чэш. mknouti, славац. mknúť, славен. mekníti, серб.-харв. ма̀кнути, балг. мъ́кна, ст.-слав. мъкнѫти сѧ, мъчати, промъкнѫти сѧ. Прасл. mъk‑/myk‑, роднаснымі да якіх з’яўляюцца літ. mùkti, лат. mukt ’вызваляцца, уцякаць, адлучыцца’, літ. maũkti ’цягнуць’, ’спускаць петлі’, ст.-інд. muñc̣áti, mucáti ’вызваляе’, múktiṣ ’вызваленне’, авест. framuxti‑ ’развязванне, збаўленне’, — і.-е. *meik‑/*meig‑ (гл. міг) (Фасмер, 2, 631; Бязлай, 2, 176; Брукнер, 339); у Махэка₂ (384–385) падаецца і.-е. форма, як *(s)muk — (рухапераймальнае).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)