Verbum

фаталі́зм, ‑у, м.

Кніжн. Вера ў непазбежны лёс. Марксісцкай ідэалогіі чужы не толькі гістарычны фаталізм, але і пасіўны аб’ектывізм у падыходзе да з’яў рэчаіснасці. Перкін.

[Ад лац. fatalis — наканаваны; фатальны.]

ачышча́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Прызначаны для ачысткі чаго‑н. Ачышчальная машына.

2. перан. Які прыносіць дараванне, ачышчэнне. За актам ачышчальнай помсты пачалося канчатковае прасвятленне Тварыцкага. Перкін.

несумяшча́льны, ‑ая, ‑ае.

Такі, які не можа існаваць, спалучацца з чым‑н. Часам сутыкаліся паміж сабою прынцыпова несумяшчальныя пункты погляду, розныя арыентацыі, неаднолькавае разуменне шляхоў развіцця беларускай літаратуры. Перкін.

упа́дніцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ўпадніцтва. Упадніцкая буржуазная літаратура. □ Матывы завядання, тугі, адзіноты, калі яны становяцца ўстойлівымі і выцясняюць усё астатняе, — гэта ўжо атрыбуты ўпадніцкай паэзіі. Перкін.

мнагагра́нны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае некалькі граней. Мнагагранны вугал.

2. перан. Які ахоплівае розныя бакі чаго‑н.; рознабаковы. Як дасканалы твор мастацтва паэма «Сымон-музыка» мнагагранная ў сваім змесце. Перкін.

процідзе́янне, ‑я, н.

Дзеянне, якое перашкаджае другому дзеянню, накіравана супраць яго. Процідзеянне варожай сіле. □ Беларускай савецкай літаратуры даводзілася пераадольваць розныя перашкоды, у тым ліку свядомае процідзеянне з боку выразнікаў антынародных настрояў. Перкін.

узбуджа́льнік, ‑а, м.

1. Прычына ўзнікнення якога‑н. працэсу. Узбуджальнік грыпу.

2. Той, хто (ці тое, што) выклікае, узбуджае што‑н. Праца была ўзбуджальнікам і эстэтычнай эмоцыі, або, інакш кажучы, мастацкага майстэрства. Перкін.

схематы́зм, ‑у, м.

Спрошчанасць, трафарэтнасць у мысленні, у адлюстраванні чаго‑н. Адышоўшы ад схематызму і плакатнасці, беларуская літаратура выкрывала кулака ўжо не карыкатурна-гратэскна, а ў мнагагранным паказе яго ўнутранага аблічча, яго псіхалогіі. Перкін.

фігура́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае многа фігур (у 10 знач.), характарызуецца наяўнасцю фігур; напышлівы. Фігуральная мова.

2. Алегарычны, вобразны. Фігуральны зварот. □ Думка гэта правільная не ў літаратурным, а ў фігуральным яе сэнсе. Перкін.

недапушча́льны, ‑ая, ‑ае.

Які нельга дапусціць, дазволіць; недазволены. Недапушчальны ўчынак. □ Прэтэнзіі на асобнае становішча ў літаратуры былі недапушчальныя ў тых абставінах, якія склаліся к пачатку 30‑х гадоў. Перкін. // Такі, з якім нельга мірыцца. Недапушчальнае становішча.