трыццаціго́ддзе, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Прамежак часу ў трыццаць гадоў.
2. чаго. Гадавіна чаго-н., што адбылося трыццаць гадоў таму назад.
Т. перамогі.
|| прым. трыццацігадо́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
несумне́ннасць, ‑і, ж.
Уласцівасць несумненнага; бясспрэчнасць. Несумненнасць перамогі. Несумненнасць доказаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трафе́й ‘ваенная здабыча як вынік перамогі’ (ТСБМ), трафэ́й ‘тс’ (Некр. і Байк.). Праз рускую мову з франц. trophée < нар.-лац. trophaeum < ст.-грэч. τρόπαιον ‘помнік перамогі з даспехаў ворага, складзеных разам на полі бітвы’, што да ст.-грэч. τρέπω ‘паварочваю, мяняю’, у тым ліку ўдачу ў баі (Фасмер, 4, 107; Голуб-Ліер, 490; Сной₃, 807). Сюды ж, відаць, і трафіе́й ‘аказія’ (беласт., Сл. ПЗБ) пад уплывам польск. trafić się ‘трапіцца, сустрэцца’, гл. трафіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перамо́га, ‑і, ДМ ‑мозе, ж.
1. Поспех у змаганні (вайне, баі і пад.). Адгрымелі салюты ў гонар перамогі. Шахавец. І там гараць нямецкія танкі. Вялікая перамога над ворагам. Чорны. І на палях варожых бой Мы перамогай закончым. Танк. // Поспех у працоўным або спартыўным спаборніцтве. Дабіцца перамогі ў сацыялістычным спаборніцтве. // Поспех у ажыццяўленні чаго‑н., дасягнуты ў выніку барацьбы, пераадолення якіх‑н. цяжкасцей. Перамога сацыялістычнага ладу. Перамога справы міру. Вытворчыя перамогі.
2. Поўны поспех, трыумф. Перамога ідэй ленінізма.
•••
Пірава перамога — перамога, здабытая вялікімі ахвярамі і таму роўная паражэнню (ад гістарычнай падзеі — перамогі эпірскага цара Піра над рымлянамі, якую ён атрымаў цаной вялікіх ахвяр).
Скласці (аддаць, узлажыць, прынесці) што на алтар перамогі гл. скласці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
одержа́ть сов. / одержа́ть побе́ду атрыма́ць (заваява́ць) перамо́гу, дабі́цца перамо́гі;
одержа́ть верх узя́ць верх;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
оде́рживать несов. / оде́рживать побе́ды атрымлі́ваць (заваёўваць) перамо́гі, дабіва́цца перамо́г;
оде́рживать верх браць верх.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́ліч, -ы, ж.
1. Што-н. надзвычай вялікіх памераў; гмах.
В. дрэва.
В. гор.
2. Грандыёзнасць, надзвычайная сіла праяўлення чаго-н., што выклікае вялікую павагу.
В. подзвігу.
В. таленту.
3. Вялікае значэнне каго-, чаго-н.
В. перамогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дачака́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.
1. каго-чаго. Праіснаваць, прабыць да з’яўлення чаканага.
Д. перамогі.
Д. цягніка.
2. чаго і без дап. Сваімі паводзінамі давесці сябе да чаго-н. непрыемнага.
З гэтымі махінацыямі ён дачакаецца непрыемнасцей.
Ты ў мяне дачакаешся!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напаўадкры́ты, ‑ая, ‑ае.
Не зусім адкрыты, напалову адкрыты. Напаўадкрытыя вочы. □ [Алесь] з напаўадкрытым ротам слухаў, што гаварыў старшыня «Перамогі». Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лаўр ’лаўр высакародны. Laurus nobilis’, ’вянок з лісця гэтага дрэва (ці куста) або галінка як сімвал перамогі, узнагароды’ (ТСБМ). Укр. лавр, лавір, лаврина, рус. лавр, польск. laur. З лац. laurus (Міклашыч, 161; Бернекер, 1, 695; Фасмер, 2, 445).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)