клён, -а і -у, м.
1. -а, мн. клёны, -аў і кляны́, -о́ў. Дрэва сямейства кляновых з шырокімі, у большасці відаў фігурнымі лістамі.
2. -у. Драўніна гэтай расліны.
Начоўкі з клёну.
|| памянш. клёнік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым. кляно́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Ко́панкі ’драўляныя начоўкі’ (Сцяшк. Сл.). Да копанка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
альхо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае дачыненне да вольхі. Альховыя дровы. Альховы ліст. // Зроблены з вольхі. Альховыя начоўкі. □ Хоць альховы, абы новы. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
но́чвы, ‑аў; адз. няма.
Тое, што і начоўкі. У халодных сенцах стаялі ночвы з памытымі агуркамі. Чорны. Мужчыны ўхадзіліся і цяпер мыліся ў ночвах. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Но́чвы ’начоўкі’ (Яруш., Гарэц., Шат., Касп., Бяльк., Кліх, Сл. ПЗБ, Маш., Янк. 1, ТС; палеск., З нар. сл.), сюды ж но́чаў ’вялікія начоўкі’ (петрык., З нар. сл.), укр. но́чви ’карыта мыць бялізну’, рус. но́чвы, но́чви ’начоўкі’, польск. niecki, niecka ’тс’, чэш. necky ’тс’, в.-луж. mjecki ’тс’, н.-луж. njacki ’тс’, славен. nečve, nečkȇ ’тс’, серб.-харв. на̏ћве ’карыта для замешвання цеста’, макед. нокви ’тс’, балг. но́щви, нъ́щки ’тс’. Прасл. *nьktjy, род. скл. nьktjъve, звязваюць з грэч. νίζω ’мыю’, ст.-інд. nḗnēkti ’сцірае’, ст.-ірл. nigid ’мые’; мяркуецца, што першапачаткова значыла ’карыта для мыцця’, пазней ’карыта для замешвання цеста’ (Фасмер, 3, 86; Махэк₂, 393; Бязлай, 2, 218).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
коры́то ср.
1. (для стирки) начо́ўкі, -чо́вак ед. нет, но́чвы, -ваў ед. нет;
2. (для скота) кары́та, -та ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гру́кнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм.
1. Шумна, з грукатам зваліцца або паваліцца. Засланка са звонам грукнулася аб падлогу. Чарнышэвіч.
2. Ударыцца, стукнуцца аб што‑н. У сенцах .. [Карней Адамавіч] наткнуўся на начоўкі і моцна грукнуўся ілбом аб вушак. Скрыпка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Начва́ч ’пузан; абжора’ (Цых.; зэльв., Жыв. сл.; клец., Нар. лекс.; карэл., Янк. 1). Відаць, ад ночвы ’начоўкі’: ’які мае жывот, як ночвы’ ці ’які з’ядае поўныя ночвы ежы’, суфіксацыя пад уплывам пузач, брухач і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
начо́ўка, ‑і, ДМ ‑чоўцы; Р мн. ‑човак; ж.
Тое, што і начлег (у 1 знач.). За вёскай, па канюшынішчы, [спыніўся] абоз на начоўку... Нікановіч. Стараста павячэраў, пачакаў, калі добра сцямнее, і затым пачаў рыхтавацца да сваёй гаротнай, пакутлівай начоўкі. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клён, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а. Дрэвавая або кустовая расліна сямейства кляновых, драўніна якой ідзе на выраб мэблі, музычных інструментаў і пад.
2. ‑у. Драўніна гэтай расліны. Лыжы з клёну. □ Даніла падбіраў клён, бярозу, дуб, асіну на цабэркі, вёдры, начоўкі і лыжкі. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)