ча́га, ‑і, ДМ чазе, ж.
Грыбная нарасць на дрэве чорнага або чорна-бурага колеру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наплы́ў, -лы́ву, м.
1. гл. наплысці.
2. Тое, што наплыло, сабралася.
Н. водарасцей.
3. перан. Вялікая колькасць каго-, чаго-н.
Н. пакупнікоў.
Н. пачуццяў.
4. Паступовая змена кадраў у кінафільме (спец.).
5. Нарасць на ствале дрэва.
Н. на бярозе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шып¹, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Востраканцовы выступ, нарасць на целе некаторых жывёл.
2. Невялікі выступ на чым-н.
Чаравікі з шыпамі.
Склеіць што-н. на шыпах (устаўляючы шыпы ў пазы).
|| прым. шыпавы́, -а́я, -о́е (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
арэ́шак, ‑шка, м.
Памянш. да арэх.
•••
Чарнільны арэшак (спец.) — хваравітая нарасць на дубовых лісцях, якая мае дубільную кіслату; яблычкі (у старыя часы выкарыстоўвалася для прыгатавання чарніла).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наплы́в м.
1. в разн. знач. наплы́ў, -лы́ву м.;
2. (нарост) на́расць, -ці ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вужла́к ’нарасць, жаўлак’ (БРС). Няясна. Магчыма, ад гуз, гузак ’нарасць, жаўлак, шышка’ з іншай суфіксацыяй і заменай г на в у выніку ўспрымання яго як пратэзы (гл., напр., вугнявіць з гугнявіць і дыял. вузыр ’камель снапа’ з гузыр ’тс’). Параўн. каш. gužel, gužlak ’шышка, нарасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
галаўня́, ‑і ж.
1. Выкліканая грыбамі-паразітамі хвароба збожжавых злакаў, пры якой зерне ператвараецца ў пыл або ў цвёрдую чорную нарасць.
2. мн. галоўні, ‑ловень. Абл. Вялікая галавешка. Праз хвіліну вогнішча было раскідана, чадныя галаўні шыпелі ў траве. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́рост м.
1. вы́раст, -ту м.;
шить на вы́рост шыць на вы́раст;
2. (отросток, нарост) на́расць, -ці ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
баро́даўка, ‑і, ДМ ‑цы; Р мн. ‑давак; ж.
Невялікая цвёрдая нарасць на скуры чалавека, на кары дрэў і інш. — Цяпер мо справы рушаць. Як думаеш? — пытаўся Кастусь, пыхкаючы папяроскай і разглядваючы самазадаволены твар Хрысцюка з гарошынкамі бародавак на шчоках. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарні́ла, -а, н.
Водны раствор якога-н. каляровага рэчыва, прызначанага для пісання.
Пісаць чарнілам.
Чорнае ч.
○
Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.
|| прым. чарні́льны, -ая, -ае.
Ч. прыбор.
Чарнільная пляма.
○
Чарнільны арэшак — арэхападобная чорная нарасць на лісці дуба і некаторых іншых дрэў, якая раней служыла для вырабу чарніла.
◊
Чарнільная душа (уст., неадабр.) — пра канцылярскага чыноўніка-фармаліста.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)