тщи́ться несов., уст., книжн. намага́цца, стара́цца; (лезть из кожи вон) пну́цца, пя́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Маладу́шыцца ’намагацца выглядаць маладой’ (Касп.). Утворана ад маладу́ха (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
намага́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Тое, што і намагацца. — Расказвай, Васіль, пра ўраджай, пра жыццё ў нашых калгасах, — памагаў Янук. Кулакоўскі. «Пасажыры» памагалі ўсе сілы, каб ляжаць нерухома. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
высі́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да высіліцца.
2. перан. Намагацца. Таго месца, дзе схаваў грошы, не было. Не было, як ні высільваўся, як ні намагаўся Базыль яго ўбачыць. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
порыва́ться
1. (стремиться подняться, делать порывистые движения) разг. рва́цца, імкну́цца, намага́цца, спрабава́ць;
2. (пытаться, стремиться что-л. сделать) імкну́цца, парыва́цца, спрабава́ць, намага́цца, стара́цца;
3. (о связях, отношениях) парыва́цца; разрыва́цца;
4. страд. парыва́цца; разрыва́цца; см. порыва́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Крампава́цца ’намагацца’ (З нар. сл.). З польск. krępować się ’абмяжоўвацца, стрымлівацца’. Семантыка не зусім ясная. Магчыма, аднак, кантамінацыя з крапцавацца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лёста ’дабразычлівая, вельмі памяркоўная дзяўчына’ (глус., Янк. Мат.), укр. жытом. лʼоста ’пястун’. Да прасл. Ibstь ’ліслівасць’. Параўн. таксама бел. лёсціцца ’песціцца, лашчыцца, мілавацца; намагацца лёсткамі здабыць прыхільнасць’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ры́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак. (пераважна ў форме заг. з адмоўем).
Разм. Намагацца, старацца пайсці куды‑н., зрабіць што‑н. — Нам, Якаў Пятровіч, загадана сядзець на месцы, і не рыпацца... Паслядовіч. [Баранавіч:] — Сядзі ты, кажуць, бацькаў хаце, ды не рыпайся, без цябе, кажуць, дагледзім. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Нараві́ць ’імкнуцца, намагацца, старацца’ (мін., Жыв. сл.; слонім., Нар. словатв.), ’дагаджаць, гадзіць’ (Нас., Федар., Сцяшк.), ’уступаць, саступаць’ (навагр., З нар. сл.; Юрч.), ’чакаць’: цѣлый часъ норовивъ цебе (Нас.). Гл. нораў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
намага́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. намагацца — намагчыся.
2. Фізічнае, разумовае або душэўнае напружанне, накіраванае на што‑н. З вялікім намаганнем.. [старому] ўдалося сесці. Мележ. Зямля шчодра дзякуе клапатліваму працаўніку за яго турботы і намаганні. «Полымя». Мікалай адчуў, што хвалюецца, і прыклаў усе намаганні, каб супакоіцца. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)