Марона ’рыба, Barbus barbus (L.)’ (Жук.; бабр., КЭС; Крывіцкі, Зб. Крапіве). На Дняпры яе называюць мірон. Ст.-рус. мѣрена, мюрона. Было запазычана з с.-грэч. μύραινα ’марскі вугор’ (Фасмер, 2, 626). Пачатковае ма‑ (а не ме‑) — уплыў назвы іншай рыбы, ’Coregonus maraena’, тое ж польск. marena, якія з новав.-ням. Maräne (Махэк, ZfSlPh, 19, 56). Гл. таксама марэна 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
звяр’ё, ‑я, н., зб.
Звяры. — Колькі тут рознага звяр’я, якога нават і не ведаеш, — паціснуў плячамі Мірон. Маўр. Спрачацца з Яшам наконт звычак звяроў было марнай справай, — ён лічыўся ў школе самым лепшым знаўцам рознага звяр’я. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фурма́н, ‑а́, м.
Чалавек, які кіруе конямі ў запрэжанай фурманцы; вазак. Дзядзька Макар, вядомы партызанскі фурман, ведаў, што нельга вельмі падганяць каня. Сабаленка. На добрым кані нас падвозіў штатны фурман калгаса дзядзька Мірон, па прозвішчу Шэўчык. Кавалёў.
[Ням. Fuhrmann.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хо́дзікі, ‑аў; адз. няма.
Разм. Насценны гадзіннік простай канструкцыі з гірамі. Мірон Іванавіч.. мелькам зірнуў на ходзікі: быў пачатак чацвёртай гадзіны. Лынькоў. Хто гадзіннік заводзіў? Не знаюць. Не помняць яны [дзеці]. Хутка ходзікі ходзяць, Калёсікі з боку відны. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ды́баць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Ісці размерна і важна або нязграбна. Наперадзе шпарка бег Віктар, ззаду дыбаў Мірон. Маўр. Буслы дыбаюць па беразе Расянкі. Асіпенка. Паперадзе Пятро Анісімавіч, цётка Лісавета, за імі смешна дыбае босымі.. ножкамі Уладзік. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канспірава́цца, ‑руюся, ‑руешся, ‑руецца; незак.
Захоўваць канспірацыю; таіцца, хавацца. Мірон стварыў ячэйку ў вёсцы, з якою амаль што не канспіраваўся, на нарадах шмат гаварыў і прарочыў хуткую міжнародную рэвалюцыю. Пестрак. — Чалавек павінен ведаць мясцовасць, людзей, умець найлепш канспіравацца. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вуса́ч, ‑а, м.
1. Разм. Чалавек з вусамі (звычайна доўгімі або густымі). З натоўпу выскачыў вусач і пусціўся ўпрысядкі, а потым закружыўся ваўчком. Гурскі.
2. Рыба сямейства карпавых; мірон.
3. Тое, што і дрывасек (у 2 знач.). Большасць вусачоў — шкоднікі лесу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адшпілі́ць, ‑шпілю, ‑шпіліш, ‑шпіліць; зак., што.
Адняць, адпусціць прышпіленае. Адшпіліць медаль. // Разняць часткі зашпількі. — А вось паглядзім! — упарта сказаў Мірон, адшпіліў рэмень і ўзяўся за жалезную спражку. Маўр. [Сцяпан] адшпіліў спражку, зняў ашыйнік і, усміхнуўшыся, кінуў яго сыну пад ногі. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жада́нне, ‑я, н.
1. Унутранае імкненне, цяга да ажыццяўлення чаго‑н.; хаценне чаго‑н.; ахвота. [Віця] вельмі хацеў азірнуцца, але перамог такое жаданне. Чарнышэвіч. — Вось тваё жаданне і збылося, — усміхнуўся. Мірон. Маўр.
2. Прадмет захаплення, мары і пад. Вучоба — вось яго жаданне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запаску́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
Разм. Забрудзіць адкідамі, нечыстотамі. Запаскудзіць двор. □ — Гэта жаб[ін]ая ікра толькі кашулю запаскудзіць, — сказаў Мірон, з гідлівасцю адграбаючы гэты кісель. Маўр. Дзятляняткі чысціню любяць. Ніколі свайго гнязда не запаскудзяць, з хаткі хлява не зробяць. Клышка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)