Verbum

анлайнавы слоўнік

му́дрый му́дры; (умный) разу́мны;

му́дрый сове́т му́драя (разу́мная) пара́да.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бацькі́, -о́ў.

1. Бацька і маці ў адносінах да сваіх дзяцей.

Шанаваць бацькоў.

2. Продкі, папярэднія пакаленні.

Б. пакінулі нам мудры запавет.

|| прым. бацько́ўскі, -ая, -ае.

Б. сход.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ве́шчы, ‑ая, ‑ае.

Уст. Мудры, здольны прадракаць. Вешчы баян. // Які прадказвае, прарочыць што‑н. Вешчы сон.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вая́ка, -і, мн. -і, вая́к, м.

1. Вопытны і храбры воін (уст.).

Праслаўлены в.

2. Той, хто няўдала ваюе (разм., іран., пагард.).

Гэта быў мудры в.: на лодцы Байкал пераплываў.

3. перан. Задзіра, забіяка (іран., жарт.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Му́дны ’хітры’ (Касп.). Няясна. Магчыма, у выніку кантамінацыі слоў му́дры і му́тны ’падазроны, не зусім ясны’. Ці мена ‑р‑ > ‑н‑, выкліканая шматзначнасцю лексемы мудры для адрознення (?). Параўн. тураў., гродз. му́дры ’хітры’ (ТС, КЭС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мудрэц ’мудры, разумны чалавек’ (ТСБМ), ’кемлівы, вынаходлівы, штукар’ (міёр., З нар. сл.; ТС), ’хітрун’ (Бяльк.). Да прасл. mǫdrьcь. Гл. му́дры ₁.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

праму́дры, ‑ая, ‑ае.

1. Уст. Які валодае высокай мудрасцю, вельмі мудры. Прамудры чалавек.

2. Разм. жарт., іран. Цяжкі для разумення, засваення, мудрагелісты.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

быва́лец, ‑льца, м.

Разм. Бывалы чалавек, чалавек, які многа ездзіў, многа бачыў. Як добры бацька з далёкай дарогі, вярнуўся ў хату — так здавалася — спакойна мудры бывалец Караленка... Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ста́рац, -рца, мн. -рцы, -рцаў, м.

1. Тое, што і жабрак; падарожны (божы) чалавек, вястун. (уст.)

С.-лірнік.

2. Манах, вопытны падзвіжнік, які валодае духоўнай мудрасцю і жыватворнай сілай дапамагаць малітвай і парадай.

Опцінскія старцы.

Празарлівы с.

3. Паважаны стары чалавек.

Мудры с.

|| ж. старчы́ха, -і, ДМ -чы́се, мн. -і, -чы́х.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Мондры ’мудры, разумны’ (івац., Сл. Брэс.; паст., карэліц., шальч., дзятл., Сл. ПЗБ; Сцяц.). З польск. mądry ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3, 76). Сюды ж мондрыцца ’ганарыцца’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Параўн. аднак яшчэ ст.-бел. мондрый ’мудры’, якое са ст.-польск. mądry ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 204).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)