перече́стьI сов., разг. (пересчитать) пералічы́ць;
◊
по па́льцам мо́жно перече́сть на па́льцах мо́жна пералічы́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нае́дак, -дку м., разг. то, чем мо́жно нае́сться;
цуке́рка — не н. — конфе́той не нае́шься
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
углядзе́цца сов. всмотре́ться, присмотре́ться;
калі́ до́бра ўглядзе́цца, дык мо́жна заўва́жыць — е́сли хороше́нько всмотре́ться (присмотре́ться), то мо́жно заме́тить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пы́ні ’маўляў, моў’ (Яруш., Гарэц., Бяльк.), выклічнік (націск залежыць ад папярэдняга слова) ’та, вось, моў’’: я пыни не таковскій; ’прыяцель, вашэць’: тобе, пыни, можно гето сказаць (Нас.). Магчыма, гукапераймальнае, параўн. рус. пынь‑пынь ’пра чалавека, які гаворыць невыразна, заікаючыся’, або дэфармаванае слова-паразіт, што ўзыходзіць да звароту пане ці васпане (гл.), пра гэта сведчыць заўвага Ярушэвіча “гор.” (гарадское).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
найхутчэ́й нареч. превосх. ст. быстре́е всех (всего́); скоре́е всех (всего́);
зрабі́це як найхутчэ́й — сде́лайте как мо́жно скоре́е (быстре́е)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
па-ро́знаму нареч. по-ра́зному; разли́чно, ра́зно;
гэ́та мо́жна тлума́чыць п. — э́то мо́жно толкова́ть по-ра́зному (разли́чно, ра́зно)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Можна, можне, мажню́сенька, мо́жно, можны ’ёсць магчымасць, дазваляецца’, ’вельмі магчыма’ (ТСБМ, Нас., Бяльк., Яруш., Янк. 1, Сл. ПЗБ, ТС; глус., Мат. Маг.). Прыслоўе, утворанае ад прыметніка можны, параўн. ст.-бел. можный (XIV ст.) ’які можа адбыцца, ажыццявіцца, магчымы’ (Булахаў, Гіст., 139), прасл. mož‑ьnъ‑jь < прасл. mogti > магчы́ (гл.). Канчатак ‑не, магчыма, пад уплывам польск. мовы. Сюды ж можнасць ’магчымасць’ (Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жела́ть несов. жада́ць, хаце́ць; (выражать пожелание — ещё) зы́чыць;
◊
оставля́ет жела́ть лу́чшего вымуша́е жада́ць ле́пшага;
како́го то́лько мо́жно жела́ть яко́га то́лькі мо́жна жада́ць (зы́чыць);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
здо́хнуць сов.
1. сдо́хнуть, издо́хнуть, околе́ть, подо́хнуть; (о скоте — ещё) пасть;
2. перен., прост. подо́хнуть;
мо́жна з. ад гарачыні́ — мо́жно подо́хнуть от жары́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Няўло́мак ’здаровы чалавек, здаравяк’ (Сл. ЦРБ, Сцяшк. Сл., Юрч. НВС), ’здаровы чалавек, які прыкідваецца слабым’ (Сцяшк.), ’чалавек, які можа што-небудзь зрабіць, але не хоча’ (Нар. сл.), польск. nieułomek ’чалавек без фізічных недахопаў, моцны, вялікі, вялізны’. Магчыма, ад прыметніка няўломкій ’няздольны прывучыцца да працы’, што ў сваю чаргу ад улама́ць ’прывучаць’, параўн.: Скоціна неуломкая, ни якъ уломаць не можно въ сосе (Нас.); другасна збліжаная да уло́мак (уломокъ) ’абломак’ (Нас.), што звязана з уло́маный ’зламаны’, уло́мный ’здольны прывучыцца да працы; які мае фізічны недахоп’; параўн. укр. уломок ’абломак, кавалак; слабы, хваравіты чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)