іхтыёз, ‑у, м.
Скурная, звычайна спадчынная хвароба, пры якой скура пакрыта цвёрдымі шурпатымі лускавінкамі; рыбіна луска.
[Ад грэч. ichthys — рыба.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
серабры́сты, -ая, -ае.
1. Які колерам і бляскам нагадвае серабро.
С. іней.
Серабрыстая луска.
Серабрыстыя скроні (з сівізной). Серабрыстая таполя (таполя, у якой лісце з ніжняга боку пакрыта пушком).
2. перан. Меладычна-звонкі, высокага тону.
С. голас жаўранка.
|| наз. серабры́стасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ры́бін, ‑а.
1. Які мае адносіны да рыбы, належыць ёй. Рыбіна луска. // Які здабываецца з рыбы. Рыбін тлушч.
2. перан. Невыразны, бясколерны, халодны. Рыбіны вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лушая́, лушуя́ ’перхаць’, ’каласковая луска аўса’ (віл., глыб., Сл. ПЗБ; КЭС, лап.). У выніку кантамінацыі луска і (рус.) *чешуя́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ка́рпавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да карпа, належыць яму. Карпава луска.
2. у знач. наз. ка́рпавыя, ‑ых. Сямейства касцістых рыб, пераважна прэснаводных, да якога адносяцца лешч, сазан, карн, вобла і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лузга́ ’шалупінне, вотруб’е, луска’, лузґа ’кастрыца льну’ (Нас., Дразд., Гарэц., Грыг., Бяльк., ТСБМ, Выг. дыс.; беласт., Сл. ПЗБ). Укр. лузга́, рус. лузга́ ’тс’, каш. łuzga, lëzga ’гільза’, ’похва’, славен. luzgína ’шалупіны’. Прасл. luzga ’шалупіны, луска’ (Слаўскі, 5, 374–375). Гл. таксама луза́ць і луска́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лу́сачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Памянш. да луска.
2. Разм. Асобная пласцінка лускі. Лусачка сасновай кары. Лусачка пупышкі.
3. Мікраскапічная хіцінавая пласцінка на целе некаторых членістаногіх жывёлін (галоўным чынам насякомых).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пэ́рга ’пчаліны хлеб’ (гродз., Сцяшк. Сл.), пэрфа ’пярга’ (свісл., Сл. ПЗБ). “Абеларушаны” паланізм pierzga ’тс’ або pierzch ’пыл, луска’, гл. пярга.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляпёткі ’лёгкія пялёсткі, якія адлятаюць пры малацьбе аўса’ (Мядзв.). Рус. ле́пет, ле́пест ’кавалачак, акравак’. Роднаснае да літ. lepetà ’лапа’, ст.-грэч. λέπω ’абдзіраю’, λεπός ’скура, луска’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лусок ’скура гадзюкі, ліновішча’ (воран., Сл. ПЗБ). Польск. lusk ’лупіна’. Да луска (гл.). Мена роду назоўніка як у прасл. koръ — kopa, kromъ — kroma і інш. (Слаўскі, 5, 347).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)